________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३ उ० ७ सू० ४ मरणस्वरूपनिरूपणम्
,
9
,
समयं निरन्तरं प्रतिमुञ्चन्ति इति कृत्वा - इति हेतोः, तत् तेनार्थेन नैरयिकक्षेत्रावीचिकरणमुच्यते । ' एवं जदेव दव्वावीचियमरणे तदेव खेत्तावीचियमरणे त्रि' एवं पूर्वोक्तरीत्या यथैव द्रव्यावीचिकमरणं प्रतिपादितं तथैव क्षेत्रावीचिकमरणमपि प्रतिपादनीयम् । एवं जाव भावावीचियमरणे एवं पूर्वोक्तरीत्या एवं, यावत्-कालावीचि कमरणं, भवात्रीचिकमरणं, भावावीचिकमरणमव सेयम्, तदमिलापक्रमस्तु - "काळावीचिकमरणं खलु मदन्त! कतिविधं प्रज्ञप्तम् ? गौतम ! चतुर्विधं प्रज्ञप्तम्, तद्यथा-नैरयिककालावीचिकमरणम् तिर्यग्योनिककालावीचिकमरणम्, मनुष्यकालावीचिकमरणम्, देवकालावीचिकमरणम्, तत् केनार्थेन किया है, अभिसमन्वागत किया है, उन द्रव्यों को वे प्रतिसमय निरन्तर छोड़ते रहते हैं इस कारण हे गौतम! नैरयिकक्षेत्रावीचिकमरण' नैरयिकक्षेत्राची चिकमरण' इस पद द्वारा प्रतिपाद्य हुआ है। 'एवं जहेब दव्त्रावीचियमरणे तहेव खेत्तावीचियमरणे वि' इस प्रकार जैसा द्रव्यावीचिकमरण कहा गया है । उसी प्रकार से क्षेत्रवीचिकमरण भी कहना चाहिये । एवं जाव भावावीचियमरणे' इसी प्रकार से यावत्-कालावीचिकमरण, भवावीचिकमरण और भावावीचिकमरण भी जानना चाहिये । इस विषय में अभिलाप कम इस प्रकार से है - ' कालावीचियमरणे णं भंते! कइविधं पण्णत्तं' हे भदन्त ! staratfunमरण कितने प्रकार का कहा गया है ? उत्तर 'गोयमा' हे गौतम! 'च उच्च पण्णत्तं' कालावीचिकमरण चार प्रकार का कहा गया है । जो इस प्रकार से है - नैरयिककालावीचिकमरण, तिर्थग्योनिककालावीचिक मरण. मनुष्यकालावीचिकमरण, और देवकालाપ્રતિસમય નિરન્તર છેાડતાં રહે છે. તે કારણે હું ગોતમ! એવાં મરણુને નૈરયિકક્ષેત્રાવીચિક "" મરણ આ શબ્દ વર્લ્ડ મેં પ્રતિપાદિત કર્યું છે. " एव जहेव दव्वावीचियमरणे तदेव खेत्तावीचियमरणे वि " मा प्रभा द्रव्या વીચિકમરણુ વિષે જેવુ કથન કરવામાં આવ્યું છે, એવું જ કધન ક્ષેત્રાવીचिम्भर विषे पशु ४२ लेहा "एवं जाव भावावीचियमरणे " ०४ પ્રમાણે કાલાવીચિકમરણ, ભવાવીચિક મરણ અને ભાવાવીચિકમરણ વિષે પણ સમજવુ જોઇએ આ વિષયને અનુલક્ષીને આ પ્રકારના અભિલાષક્રમ બનશે-कालावीचियमरणे णं भंते कइविधं पण्णत्तं ?" हे भगवन् ! असावी थिएમરણના કેટલા પ્રકાર કહ્યા છે ?
66
""
९७
भडावीर प्रभुना उत्तर- ' चउत्रिहं पण्णत्तं " हे गौतम! अद्यावीथिकમરણના ચાર પ્રકાર નીચે પ્રમાણે કહ્યા છે-(૧) નૈરિયેકકાલાવીચિકમરણ,
भ० १३
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૧
