________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३ उ०७ सू० ४ मरणस्वरूपनिरूपणम् ८९ गोयमा! दुविहे पण्णत्ते, तं जहा-पाओवगमरणे य, भत्तपच्चक्खाणे य, पाओवगमणे णं भंते! कइविहे पण्णत्ते? गोयमा ! दुविहे पण्णत्ते, तं जहा-णीहारिमेय, अणीहारिमेय, जाव नियम अपडिकम्मे, भत्तपच्चक्खाणे णं भंते ! कइविहे पण्णत्ते ? एवं तं चव, नवरं नियमं सप्पडिकम्मं सेवं भंते ! सेवं भंतेत्ति"॥सू०४॥ __छाया--कतिविधं खलु भदन्त ! मरणं प्राप्तम् ? पञ्चविधं मरणं प्रज्ञप्तम् ? तद्यथा भावीचिकमरणम् १, अवधिमरणम् २, आत्यन्तिकमरणम् ३, बालमरणम् ४, पण्डितमरणम् ५, आवीचिमरणं खलु भदन्त ! कतिविधं प्रज्ञप्तम् , गौतम ! पञ्चविधं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-द्रव्याचीचिकमरणम् १, क्षेत्रातीचिकमरणम् २, काला चीचिकमरणम् ३, भवावीचिकमरणम् ४, भावावीचिकमरणम् ५, द्रव्यावीचिकमरणं खलु भदन्त ! कतिविधं प्रज्ञप्तम् गौतम ! चतुर्विधं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा नैरयिकद्रव्यावीचिकमरणम् , तिर्यग्योनिकद्रव्यात्रीचिकमरणम् , मनुष्यद्रव्यावीचिकमरणम् , देवव्यावीचिकमरणम् , तत् केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते-नैरयिकद्रव्यावीचिकमरणम् , नैरयिकद्रव्यावीचिकमरणम् ? गौतम ! यत् खलु नैरयिका नैरयिके द्रव्ये वर्तमाना यानि द्रव्याणि नैरयिकायुष्कतया गृही. तानि बद्धानि पोषितानि कृतानि प्रस्थापितानि निवेशितानि, अभिनिवेशतानि, अभिसमन्वागतानि भवन्ति, तानि द्रव्याणि आवोचिकम् अनुसमयं निरन्तरम् नियन्ते इति कृत्वा, तत् तेनार्थेन गौतम ! एवमुच्यते-नैरयिकद्रव्याधीचिकमरणम् , एवं यावत् देवव्यावीचिकमरणम् , क्षेत्रावी चिक्रमरणम् खलु भदन्त ! कति विधं प्रज्ञप्तम् ? गौतम ! चतुर्विधं त्रज्ञप्तम् , तद्यथा-नैरयिका क्षेत्रावी चिक मरणम् यावत् देवक्षेत्रावीचिकमरणम् , तत् केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते-नैरयिकक्षेत्रावीचिकभरणं नैरयि क्षेत्रातीचिक्रमरणम् ? यत् खलु नैरयिकाः नैरयिकक्षेत्रे वर्तमानाः यानि द्रव्याणि नैरयिकायुष्कतया, एवं यथैव द्रव्यावीचिकमरणम् तथैव क्षेत्रावीचि कमरणमपि एवं यावत्-भावीचि कमरणम् अधिमरणं खलु भदन्त ! कतिविधं प्राप्तम् ? गौतम ! पञ्चविध पक्षप्तम् , तद्यथा द्रव्यावधिमरणम् , क्षेत्रावधिमरणम् , यावत् भावावधिमरणम् ' द्रव्पावधिमरणम् खलु भदन्त ! कतिविधं प्रज्ञप्तम् ? गौतम ! चतुर्विधं प्रज्ञप्तम् , तद्यथा-नैरयिकद्रव्यावधिमरणम् , यावद् देवद्रव्यावधिमरणम् , तत् केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते-नैरयिकद्रव्यावधिमरणम् , नैरपिकद्रव्यावधिमरणम् ? गौतम ! यत् खलु नैरयिकाः नैर
भ० १२
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૧
