________________
प्रमेयचन्द्रिका टोका श० १३ उ० ४ सू० ७ प्रवर्तनद्वारनिरूपणम् ६११ मस्य विचित्रत्वात् , तत्र हेतुमाह-' अवगाहणालक्खणे ण आगासथिकाए ' अवगाहनालक्षण:-अवगाहना-समावेशरूपम् आश्रयभावो लक्षणं स्वरूपम् स्वभावो वा यस्य स तथाविधः खलु आकाशास्तिकायो भवति आकाशास्तिकायस्य अवगाहना स्वभावत्वादिति भावः । गौतमः पृच्छति-'जीवत्यिकायेणं भंते ! जीवाणं किं पवत्तइ ?' हे भदन्त ! जीवास्तिकायः खलु जीवानां किं-कथं प्रवर्तते ? जीवास्तिकायेन जीवतया जीवानां कीदृशी प्रतिर्भवति? इति प्रश्नः, भगवानाह'गोयमा ! जीवत्यिकाये णं जीवे अणंताणं आभिणिबोहियनाणपज्जवाणं, अणंताणं मुयनाणपज्जवाणं, एवं जहा बितियसए अस्थिकायउद्देसए जाव उवओगं गच्छइ' हे गौतम ! जीवास्तिकाये सति खलु जीवः अनन्तानम् अभिबोधिक ज्ञानपर्यवाणाम् मतिज्ञानपर्यायाणाम् अनन्तानां श्रुतज्ञानपर्यवाणाम् , एवं रीत्या, विचित्रता है । 'अवगाहनालक्खणे ण आगासस्थिकाए' ऐसा क्यों होता है तो इसका उत्तर यही है कि अवगाहनालक्षणवाला यह आकाश है। अर्थात् आकाशास्तिकाय का ऐसा ही स्वभाव है कि वह जीवादिक द्रव्यों को अपने में ठहरने के लिये स्थान-जगह देता है । अब गौतम. स्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'जीवत्यिकाए ण भंते ! जीवाणं कि पवत्तई' हे भदन्त ! जीवास्तिकाय से जीवों की कैसी प्रवृत्ति होती है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! जीवत्थिकाए णं जीवे अणंताणं
आभिणियोहियनाणपजवाणं, अणंताणं सुयनाणपजवाणं एवं जहा वितियसए अस्थिकायउद्देसए जाव उवभोगं गच्छइ' हे गौतम ! जीवा. स्तिकाय के होने पर जीव अनन्तमतिज्ञान की पर्यायों के अनन्तश्रुतથઈ જાય છે, એજ પ્રકારે પુલપરિણામની પણ કઈ એવી જ વિચિત્રતા છે मे म मन छ ? 40 प्रश्न उत्तर से छे , “ अवगाहनालक्खणेणं आगासस्थिकाए” मा २३० मानाक्षाणुछ. मेरस , मा. સ્તિકાયને સ્વભાવ જ એવો છે કે તે જીવાદિક દ્રવ્યેને પિતાની અંદર રહેવા માટે સ્થાન આપે છે.
गौतम स्वामीन। प्रश्न-" जीवत्थिकाए णं भंते ! जीवाणं किं पवत्तइ ?" હે ભગવન્! જીવાસ્તિકાય છની પ્રવૃત્તિમાં કેવી રીતે મદદરૂપ બને છે?
महावीर प्रभुनी उत्त२-" गोयमा ! जीवत्थिकाए णं जीवे अणंताणं आभिणिबोहियनाणपज्जवाणं, अणंताणं सुयनाणपज्जवाणं एवं जहा बितियसए अत्थिकायउद्देसए जाव उबओगं गच्छइ" गौतम ! स्तियना समाવમાં જ અનંત મતિજ્ઞાનની પર્યાના, અનંત શ્રુતજ્ઞાનની પર્યાના,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦