________________
६०६
भगवती सूत्रे
9
कायः । जीवास्तिकायः खलु भदन्त ! जीवानां किं प्रवर्तते ? गौतम ! जीवास्तिकाये खलु जीवः अनन्तानाम् आभिनिवोधिकज्ञानपर्यवाणाम्, अनन्तानां श्रुतज्ञानपर्याणाम् एवं यथा द्वितीयशतके अस्तिकायोद्देशके यावत् उपयोगं गच्छति' उपयोगलक्षणः खलु जीवः । पुद्गलास्तिकायः खलु पृच्छा, गौतम! पुद्गलास्तिकाये खलु जीवानम् औदारिकवैक्रियाहार कतै जसकार्मणश्रोत्रेन्द्रियचक्षुरिन्द्रियघ्राणेन्द्रियजिह्वेन्द्रियस्पर्शेन्द्रियमनोयोगवचोयोग काय योगानप्राणानां च ग्रहणं प्रवर्तते, ग्रहणलक्षणः खलु पुद्गलास्तिकायः ॥ ९७ ॥
"
टीका - अथ सप्तमं प्रवर्त्तनद्वारमाह-' किमियं भंते !' इत्यादि । किमयं भंते ! लोएत्ति पच्चर १ गौतमः पृच्छति - हे भदन्त । किम् अयं लोक इति मोच्यते, कस्तात लोकशब्दार्थः ? भगवानाह - ' गोयमा ! पंचस्थिकाया, एसणं एवए लोए चिपच्चर' हे गौतम! पञ्च अस्तिकायाः, एष खलु पश्चास्तिकायसमूहः एतावत्को लोक इति मोच्यते, पञ्चास्तिकायरूपो लोक शब्दार्थ इति भावः । तान् पञ्चास्तिकायान् प्रदर्शयति - ' तं जहा - धम्मत्थिकाए, अहम्मत्थिकाए जाव प्रवर्त्त नद्वारवक्तव्यता'किमयं भंते ! लोएति पबुच्चइ' इत्यादि ।
टीकार्थ- सूत्रकार ने इस सूत्रद्वारा सातवें प्रवर्तन द्वार का कथन किया है। इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है - ' किमयं भंते । लोएन्तिपच्च' हे भदन्त ! लोक शब्द का वाच्यार्थ क्या है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'गोयमा' हे गौतम! 'पंचत्थिकाया, एस णं एवइए लोए ति पच्च' पंचास्तिकायरूप लोक शब्दका वाच्यार्थ है । अर्थात् पांच जो अस्तिकाय है-वे ही लोक रूप हैं। 'तं जहा' वे अस्तिकाय इस —अवर्त्तनद्वारवतव्यता
""
“fanú úà! aìefa qgzag ” Seile—
ટીકા-સૂત્રકારે આ સૂત્રમાં સાતમાં પ્રવર્ત્તન દ્વારનું કથન કર્યુ છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એવા પ્રશ્ન પૂછે છે 3- " किमयं भंते ! लोए त्ति पवुच्चइ ?" हे भगवन् !
લેક
શબ્દના વાગ્યાથ શા છે ?
भडावीर अलुन। उत्तर- " गोयमा ! " हे गौतम! " पंचत्थिकाया एस एवइए लोए त्तिपच्चइ " मा बोङ यथास्तिभय ३५ छे, मेटले यांच
*
मस्तिप्रय छे, तेथे ४ बोउ३५ छे, " तंजहा " ते यांथ व्यस्तिठायो नाथे प्रमाणे छे - " धम्मत्थिकाए, अहम्मत्थिकाए, जाव पोगलत्थिकाए " (१) धर्मा
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦