________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१३ उ०४ सू० ६ दिकविदिक्प्रवहद्वारनिरूपणम् ६०३ 'गोयमा ! विमला णं दिसा रुयगाइया, रुयगप्पवहा, चउप्पएसाइया; चउप्पएस. वित्थिना अणुत्तरा, लोगं पडुच्च, सेसं जहा अग्गेयीए, नवरं रुयगसंठिया पण्णत्ता, एवं तमा वि ' हे गौतम ! विमला खलु अर्धादिक् रुचकादिका, रुचकादिर्यस्याः सा तथाविधा, रुचकमवहा-रुचकः प्रवहो-निगममूलस्थानं यस्याः सा तथा. विधा, चतुष्पदेशादिका चत्वारः प्रदेशा आदिर्यस्याः सा तथाविधा, चतुष्पदेशविस्तीर्णा चत्वारः प्रदेशाः विस्तीर्णाः-विस्तृताः यस्याः सा तथाविधा चतुष्प्रदेशविस्तारवतीत्यर्थः, अनुत्तरा-वृद्धिवर्जिता, लोकं प्रतीत्य-अपेक्ष्य लोकापेक्षयेत्यर्थः असंख्येयप्रदेशिका, अलोकं प्रतीत्य-आश्रित्य अनन्तमदेशिका, लोकं प्रतीत्य सादिका सपर्यवसिता, अलोकं प्रतीत्य सादिका अपर्ययवसिता प्रज्ञप्ता, नवरं पूर्वापेक्षया विशेषस्तु रुचकसंस्थिता-रुचकाकारा न तु च्छिन्नमुक्तावलीसंस्थिता प्रज्ञप्ता, एवं-रीत्या, तमा अधोदिगपि रुचकादिका, रुचकमवहा, चतुष्पदेशादिका, कहते हैं-'गोयमा' हे गौतम ! 'विमला णं दिसा रुयगाइया, स्यगप्पवहा, चउप्पएसाइया, चउप्पएसवित्थिना, अणुत्तरा, लोगं पडुच्च सेसं जहा अग्गेयीए' यह विमलादिशा-ऊर्ध्वदिशा रुचक आदिवाली है, इसके निर्गम का मूलस्थान रुचक है, चारप्रदेश इसके आदि हैं चारप्रदेश इसके विस्तीर्ण हैं, वृद्धि से यह वर्जित है, लोक की अपेक्षा से यह असंख्यात प्रदेशोंवाली है, अलोक की अपेक्षा से यह अनन्तप्रदेशवाली है, लोक की अपेक्षासे यह सादि सान्त है और अलोक की अपेक्षा से यह सादि अनन्त है । पूर्वकथन की अपेक्षा इसके कथन में यदि कोई विशेषता है तो वह ऐसी है कि इस दिशा का आकार रुचक के आकार जैसा है । छिन्नमुक्तावली के जैसा नहीं है । इसी प्रकार का कथन तमो
भडावा२ प्रभुन। उत्तर-" गोयमा !" 3 गौतम ! “ विमलाण दिसा रुयगाइया, रुयगप्पवहा, चउप्पएसाइया, चउप्पएसवित्थिन्ना, अगुत्तरा, लोगं पडुच्च सेसं जहा अग्गेयीए" विभसा AL () रुय ३५ माहि. વાળી છે, તેના નિર્ગમનું મૂળસ્થાન રુચક છે. ઉદર્વ દિશા આદિમાં ચાર પ્રદેશવાળી છે, તેના ચાર પ્રદેશ વિસ્તીર્ણ છે, તે વૃદ્ધિથી રહિત છે લેકની અપેક્ષાએ તે અસંખ્યાત પ્રદેશેવાળી છે અને અલેકની અપેક્ષાએ અનંત પ્રદેશેવાળી છે. લેકની અપેક્ષાએ તે આદિસહિત અને અન્તસહિત છે, અલકની અપેક્ષાએ તે સાદિ (આદિ સહિત) અને અનન્ત છે. પૂર્વ કથન કરતાં આ કથનમાં એટલી જ વિશેષતા છે કે આ દિશાને આકાર ચકના જે છે, છિન્ન સુક્તાવલીના જેવું નથી. ઉર્વદિશાના જેવું જ કથન તમે દિશા (અદિશા) વિષે પણ સમજવું એટલે કે અદિશા પણ સૂચક
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
