________________
५७२
भगवतीसूत्रे नो तथाविधा भवन्ति, अतएव ते सप्तमनरकावासा अनोदनतराश्चैव बाहुल्याभावात् अतिशयेन अन्योन्यं नोदनवर्जिताः परस्परसंघर्षरहिता भवन्ति । ' तेसु णं नरएणं नेरइया छट्ठीए तमाए पुढवीए नेरइएहितो महाकम्मारा चेक १, महाकिरियताचेव २, महासवतरा चे ३, महावेयणतरा चेत्र ४ ' तेषु खलु पञ्चसु सप्तमपृथिवीनरकावासेषु नैरयिकाः षष्ठयास्तमाया पृथिव्या नैरयिकेभ्यो महाकर्मतराश्चैव भवन्ति-षष्ठपृथिवी नैरयिकापेक्षया तेषां नैरयिकाणां ज्ञानावरणीयादि कर्मणां महत्त्वात् १, तथैव ते सप्तपपृथिवीनैरयिका षष्ठनरकापेक्षया महाक्रियातराश्चैव भवन्ति, तेषां कायिक्यादि क्रियाणां महत्त्वात् , तत्काले कायमहत्त्वात् आपस में भीड़ में एक दूसरे से धक्का मुक्की हो जाना इसका नाम नोदन है । ऐसा नोदन यहां इसीलिये नहीं है कि यहां पर नारकों की बहुलता नहीं है । 'तेसु णं नरएणं नेरइया छट्ठीए नेरयहितो महाकम्म तराचेव, १ महाकिरियतराचेव २, महासवतराचेव ३, महावेयणतरा. चेव ४' सप्तमनरकपृथिवी के इन पांच नरकावासों में नैरयिक तमः पृथिवी के नैरयिकों की अपेक्षा महामंतरवाले होते हैं-क्यों कि छट्ठी पृथिवी के नैरपिकों की अपेक्षा इन नारकियों के ज्ञानावरणीयादि कर्म बहुत अधिक मात्रा में बंधे हुए होते हैं । तथा इसी प्रकार से वे महाक्रियावाले होते हैं क्योंकि इनकी जो कायिकी आदि क्रियाएँ हैं ये महान होती हैं-पांच सौ ५०० धनुष की अवगाहना-शरीर की ऊँचाई यहां होती है इसलिये यहां काय की महानता है और इससे पहिले भवमें ये महारम्भ ધક્કામુક્કી પણ થતી નથી આ પ્રકારની ધક્કામુક્કીને નદન કહે છે. ત્યાં આ પ્રકારનું દન થવાની શકયતા જ રહેતી નથી કારણ કે ત્યાં નારકની सध्या अधि नथी. " तेसु णं नरएणं नेरइया छट्ठीए तमाए पुढवीए नेरएहितो महाकम्मतराचेव१, महाकिरियतराचेव२, महासवतराचेव३, मह वेयणतराचेव४" સાતમી નરકના નરકાવાસેના નારકે છઠ્ઠી તમ પ્રભા પૃથ્વીના નારકે કરતાં મહાકર્મતરવાળા હોય છે કારણ કે છઠ્ઠી પૃથ્વીના નારકો કરતાં તે નારકના જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મ વધારે પ્રમાણમાં બંધાયેલાં હોય છે. એ જ પ્રમાણે તેઓ મહાકિયાવાળા પણ હોય છે, કારણ કે તેમની જે કાયિકી આદિ ક્રિયાઓ છે તે મહાન હોય છે. ત્યાં શરીરની અવગાહના (ઊંચાઈ) ૫૦૦
જનની હોય છે, તેથી ત્યાં કાયની મહાનતા છે અને આગલા ભવમાં તેઓ મહારમ્ભ, મહાપરિગ્રહ આદિવાળા હોય છે, તેથી તેમને મહાકિયાવાળા કહ્યા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
