________________
भगवतीसूत्रे
भण्यंते, किन्तु 'नवरं अवरिमा अस्थि, सेसं जहा गेवेज्जएसु असंखेज्जवित्थडेसु जाव असंखेज्जा अचरिमा पणत्ता' नवरं-संख्येयविस्तृतानुत्तरविमानापेक्षया असंख्येय विस्तृतानुत्तरविमानेषु विशेषस्तु-अत्र अचरमाः सन्ति, यतो बाह्यानुत्तरचतुर्विमानेषु पुनरचरमाणामपि उत्पादसद्भावात् , शेषं यथा अवेयकेषु असंख्येयविस्तृतेषु विमानेषु प्रतिपादित तयैवात्रापि प्रतिपादनीयम् , यावत्असंख्येयाः शुक्लपाक्षिकादयः, चरमान्ताः, असंख्येयाः अचरमाः प्रज्ञताः, गौतमः पृच्छति-'चोसट्ठीए णं भंते ! असुरकुमारावाससयसहस्सेसु संखेज्जवित्थडेसु अमरकुमारावासेसु किं सम्मदिट्ठी अमुरकुमारा उववज्जति मिच्छादिट्ठी ? हे भदन्त ! तरविमानो में ये पूर्वोक्त कृष्णपाक्षिक आदि जीव उत्पाद, उद्वत्तंना और सत्ताविषयक तीनों आलापकों में नहीं कहे गये हैं-'नवरं अच. रिमा अस्थि, सेसं जहा गेवेज्जेसु असंखेज्जविस्थडेसु जाव असंखेज्जा अचरिमा पण्णत्ता' संख्यात विस्तारवाले अनुत्तर विमान के कथन की अपेक्षा इस असंख्यातयोजन विस्तारवाले अनुत्तरविमानों के कथन में यदि कोई विशेषता है तो ऐसी है यहां पर 'अचरिमा अचरमभववाले जीव भी उत्पन्न होते हैं । इस कारण यहां उनका सद्भाव कहा गया है। इस प्रकार जैसा कथन असंख्यातयोजनविस्तारवाले ग्रैवेयकविमानों में किया गया है उसी प्रकार का अवशिष्ट और सब कथन यहां पर भी करना चाहिये । यावत् असंख्यात शुक्लपाक्षिक आदि जीव, चरमभववाले जीव और असंख्यात अचरमभववाले जीव यहां कहे गये हैं यहां तक कथन करना चाहिये।
" असंखेजवित्थडेसु वि एए न भणति" मध्यात येतना विस्तार વાળાં ચાર અનુત્તર વિમાનમાં પણ પૂર્વોક્ત કુણપાક્ષિક આદિ જીનો ઉત્પાદ થતો નથી, ત્યાંથી એવાં જેનું વ્યવન પણ થતું નથી અને ત્યાં
i नु मस्तित्व ५१ लातु नथी. " नवरं अचरिमा अस्थि, सेसं जहा गेवेज्जेसु असंखेज्जवित्थडेसु जाव असंखेज्जा अचरिमा ५ण्णत्ता" सध्यात येानना વિસ્તારવાળા અનુત્તર વિમાનના કથન કરતાં અસંખ્યાત એજનના વિસ્તારવાળા વિમાનના કથનમાં એટલી જ વિશેષતા છે કે અહીં અચરિમે (અચરમ ભવવાળા જી) પણ ઉત્પન્ન થાય છે, તેથી અહીં તેમને સદ્ભાવ કહ્યો છે. આ પ્રકારે જેવું કથન અસંખ્યાત જનના વિસ્તારવાળા વૈવેયક વિમાનમાં કરવામાં આવ્યું છે, એવું જ બાકીનું સમસ્ત કથન અહીં પણ કરવું જોઈએ જેમ કે અસંખ્યાત યાજનના વિસ્તારવાળાં ચાર અનુત્તર વિમાનમાં અસંખ્યાત શકલ પાક્ષિક આદિ છે. અસંખ્યાત ચરમભવવાળા છે અને અસંખ્યાત અચરમભવવાળા જી, હેાય છે, ત્યાં સુધીનું કથન થવું જોઈએ,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
