________________
४३८
भगवतीसूत्रे स्वयर्यायैः सद्भावपर्यवः, देशः अपरः आदिष्टः परपर्यायैः असदभावपर्यवः, देशा आदिष्टाः तदुभयपर्यवाः सद्भावासद्भावपर्यवाः तदा चतुष्पदेशिका स्कन्धो भवति आत्मा च सदरूपः, नो आत्मा च असद्रूपः अवक्तव्यानि-आत्मनश्च सद्रूपाः नो आत्मनश्व-असदुरूपा इति युगपद् व्यपदेष्टुमशक्यानि १७ । 'देसे आइहे सम्भाव. पज्जवे देसा आइट्ठा असम्भावपज्जवा देसे आइडे तदुभयपज्जवे चउप्पएसिए खंधे आया य नो आयाओ य अवत्तवं आयाइ य नो आयाइ य १८' यदा देशः एक: आदिष्टः स्वपर्यायः सद्भावपर्यवः, देशौ द्वौ आदिष्टौ परपर्यायैः असद्भावपर्यवौ, देशः आदिष्टः तदुभयपर्यवः- सद्भावपर्यवासद्भावपर्यवस्तदा चतुष्प्रदेआयाओ य १७' जब अपनी पर्यायों से सद्भावपर्यायवाला एकदेश आदिष्ट होता है, परपर्यायों से असद्भावपर्यायवाला दूसरा देश आदिष्ट होता है, और सद्भावपर्यायवाले और असद्भावपर्यायवाले अनेक देश आदिष्ट होते हैं तब वह चतुष्प्रदेशिक स्कन्ध कथंचित् सद्रूप, कथंचित् , असदुरूप होता है और अनेक आत्माओं एवं अनात्माओं से वह युगपत् अवाच्य होने के कारण अवक्तव्यरूप भी होता है १७' 'देसे आइट्ठे सम्भावपज्जवे, देसा आइट्ठा असम्भावपज्जवा देसे आइहे तदुभयपज्जवे चउपएसिए खंधे आया य नो आयाओ य अवत्तव्यं आयाइय नो आयाइय १८' जिस समय स्वपर्यायों से सद्भावपर्यायवाला एकदेश आदिष्ट होता है, और परपर्यायों से असदभावपर्याय वाले अनेक देश आदिष्ट होते हैं, और तदुभयपर्यायवाला एकदेश आदिष्ट होता है, तब वह चतुष्प्रदेशिक स्कन्ध कथंचित् सद्रूप कथंचित् જ્યારે પોતાની પર્યાની અપેક્ષાએ સદ્ભાવ પર્યાયવાળ એકદેશ આદિષ્ટ થાય છે, પર૫ર્યાની અપેક્ષાએ અસદુભાવ પર્યાયવાળ એકદેશ આદિષ્ટ થાય છે, અને સદ્ભાવ પર્યાયવાળા અને અસદુભાવપર્યાયવાળા અનેક દેશો આદિષ્ટ થાય છે, ત્યારે તે ચતુષ્પદેશિક સ્કંધ કથાચિત સદ્દરૂપ, કથંચિત અસરૂપ, અને અનેક આત્માઓ અને તે આત્માએ વડે એક સાથે અવાગ્ય હેવાને કારણે અવક્તવ્ય રૂપ પણ હોય છે.
(१८) “ देसे आइडे सभावपज्जवे, देसा आइट्टा असब्भावपज्जया, देसे आइवे तदुभयपज्जवे चउपएसिए खंधे आया य नो आयाओ य अवत्तव्वं आया. इय नो आयाइय १८” २ समये २५५र्यायानी मापेक्षा में समा पर्यायवाणे। એકદેશ આદિષ્ટ થાય છે, અને પરપર્યાની અપેક્ષાએ અસદ્દભાવપર્યાયવાળા બે દેશ આદિષ્ટ થાય છે, અને તદુભય પર્યાયવાળો બીજે દેશ આદિષ્ટ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
