________________
भगवतीसूत्रे भवति, तदन्त्यभवे च कश्चिन्नरदेवत्वं प्राप्नोतीत्येवंरीत्याऽवसेयम्। गौतमः पृच्छति-'धम्मदेवस्स पुच्छा' हे भदन्त ! धर्मदेवस्य कियातं कालम् , अन्तरं भवति ? इति पृच्छा, 'गोयमा ! जहण्णेणं पलिभोवमपुहुत्तं, उकोसेणं अणंतं कालं अबड़े पोग्गलपरियट्टे देसूर्ण' हे गौतम ! धर्मदेवस्य अन्तरम् , जघन्येन पल्योपमपृथक्त्वम् द्वितीयादारभ्य नवपल्योपमपर्यन्तम् भवति, तथाहि कश्चित् चारित्रवान् जीवः सौधर्मे पल्योपमपृथक्त्वायुष्केषु उत्पद्य ततःच्युत्वा धर्मदेवत्वं प्राप्नोतीत्येवम् उन्नेयम् , यत्तु मनुष्यत्वे उत्पन्नश्चारित्रं विनवास्ते तदधिकमपि सत् पल्योपमसे रहित हो जाता है । अब यदि कोई जीव अपने अन्तिम भव में पुनः इस नरदेवत्व को प्राप्त कर लेता है तब ऐसी स्थिति में नरदेवत्व को छोड़कर पुनः नरदेवत्व की प्राप्ति में उत्कृष्टरूप से अन्तर पूर्वोक्तप्रमाण रूप में सघ जाता है। अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'धम्मदेवस्स पुच्छा' हे भदन्त ! धर्म देव का अन्तरकाल कितना है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा! जहण्णेणं पलिओवमपुहुत्तं, उक्कोसेणं अणंतं कालं अवडं पोग्गलपरियट्टे देसूणं' हे गौतम ! धर्मदेव का अन्तर काल जघन्य से पल्पोपमपृथकत्व का है-दो से लेकर नौ पल्योपम तक का है, और वह इस प्रकार से है-कोई चारित्र वाला जीव सौधर्मस्वर्ग में पल्योपमपृथक्त्व की आयु वाले देवों में उत्पन्न हो गया क्यों कि धर्मदेव दोपल्योपम से कम स्थिति वाले देवों में उत्पन्न नहीं होता है। और फिर वह यहां से आयु की समाप्ति के बाद चव कर पुनः धर्मदेव हो
સંસારથી રહિત થઈ જાય છે. જે કંઈ જીવ પોતાના અન્તિમ ભવમાં નરદેવત્વની પુનઃ પ્રાપ્તિ કરી લે, તે એવી પરિસ્થિતિમાં પૂર્વના નરદેવ પર્યાવ અને અનિતમ નરદેવ પર્યાયની વચ્ચે પૂર્વોક્ત ઉત્કૃષ્ટ કાળનું અંતર પડી જાય છે.
गौतम स्वामीना प्रश्न-" धम्मदेवस्स पुच्छा" लावन् ! धवन વિરહકાળ કેટલે કહ્યો છે?
उत्तर-"गोयमा! जहण्णेणं पलिओवमपुरत्तं, उक्कोसेणं अणंतं कालं अवड्ढं पोगलपरिय, देसूणं" गौतम! यमपना वि२४ाण माछामा माछ। પપમપૃથક્વને (એકથી લઈને નવ પોપમને) અને વધારેમાં વધારે અનંત કાળ સુધી હોય છે. તે અનંત કાળ અર્ધ પુદ્ગલ પરિવર્ત કરતાં સહેજ ન્યુન હોય છે. જઘન્ય વિરહકાળનું સ્પષ્ટીકરણ-કેઈ ચારિત્રવાળે જીવ, ધારે કે સૌધર્મકલ્પમાં પલ્યોપમપૃથવની આયુસ્થિતિવાળા દેવામાં ઉત્પન્ન થાય છે. ત્યાંની આયુસ્થિતિ જોગવીને ત્યાંથી ચ્યવીને તે પુનઃ ધર્મદેવ રૂપે ઉત્પન્ન
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
