________________
ર૭૨
भगवतीसूत्रे देव्यश्च सर्वथैव नोत्पद्यन्ते इति भावः। चतुर्यु अनुत्तरविमानेषु भवद्वयानन्तर मोक्षसद्भावात् सर्वार्थसिद्धेषु एकभवानन्तरं मोक्षसद्भावात्, एवं-पूर्वक्तिरीत्या, सर्वजीग अपि, पञ्चानुत्तरविमानेषु पृथिवीकायिकादिकतया, नो देवतया, नो वा देवीतया असकृत्, अनन्तकृत्वव पूर्वमु पन्नाः सन्ति । गौतमः पृच्छतिअयं णं भंते ! जीवे सव्वजीवाणं माइत्ताए, पिइत्ताए, भाइत्ताए, भगिणीत्ताए, भज्जताए, पुत्तत्ताए, धूयत्ताए, सुण्हत्ताए, उववन्नपुवे ?' हे भदन्त ! अयं खल्लु देवीरूप से अनन्तबार उत्पन्न नहीं हुआ है, क्यों कि चार अनुत्तरवि. मानों में भवद्वय के बाद जीव की मुक्ति होती है तथा सर्वार्थसिद्ध में गये हुए जीव को एक भव के बाद मोक्षमान होता है। इसी प्रकार से सब जीव भी इन पांच अनुत्तर विमानों में पृथिवीकायिक आदिरूप से अने. कबार अथवा अनन्तबार उत्पन्न हो चुके होते हैं परन्तु मनुष्य देवरूप से वे वहां-चार अनुत्तरविमानों में दो बार और सर्वार्थ सिद्ध विमान में सिर्फ एक ही बार उत्पन्न हुए है-इस प्रकार अनेकवार अथवा अनन्तबार वे वहां देवरूप से उत्पन्न नहीं हुए हैं।
अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'अयं णं भंते ! जीवे सम्धजीवाणं माइत्ताए, पिइत्ताए, भाइत्ताए, भगिणीत्ताए, भज्जताए, धूयत्ताए, सुण्हत्तोए उववन्नपुव्वे' हे भदन्त ! यह जीव सब जीवों की माता के रूप से, पिता के रूप से, भाई के रूप से, बहिन के रूप से, તે જીવ દેવ રૂપે અથવા દેવી રૂપે અનંતવાર ઉત્પન્ન થયે નથી, કારણ કે પહેલા ચાર અનુત્તર વિમાનમાં ગયેલે જીવ બે ભવ કરીને મોક્ષે જાય છે અને સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં ગયેલા જીવ એક ભવ કરીને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે એજ પ્રમાણે સમસ્ત છે પણ આ પાંચ અનુત્તર વિમાનમાંના પ્રત્યેક વિમાનમાં પૂર્વે પ્રવીકાયિક આદિ રૂપે અનેકવાર અથવા અનંતવાર ઉત્પન્ન થઈ ચુક્યા છે. પરંતુ પહેલા ચાર વિમાનમાં તેઓ બે વાર દેવ રૂપે પૂર્વે ઉત્પન્ન થયા છે. અને સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં માત્ર એક જ વાર તેઓ દેવ રૂપે ઉત્પન્ન થયા છેઆ રીતે તેમની ત્યાં અનેકવાર અથવા અનંતવાર દેવ રૂપે ઉત્પત્તિ થઈ નથી, એમ સમજવું જોઈએ.
भीतम स्वामीना प्रश्न-" अयं णं भंते ! जीवे सव्व जीवाणं माइत्ताए, पिइत्ताए, भाइत्ताए, भागिणीत्ताए, भज्जत्ताए, पुत्तत्ताए, धूयत्ताप, सुण्हत्ताए उववअपुब्वे?” मापन ! ७१ शु समस्त वानी माता३थे, पित॥३थे,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
