________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ० ७ सू० २ जीयोत्पत्तिनिरूपणम् २६७ द्वीन्द्रियाणाम् प्रतिपादितं तथैव प्रतिपत्तव्यम् , 'वाणमंतरजोइसिय सोहम्मीसाणाण य जहा असुरकुमाराणं' वानव्यन्तरज्योतिषिकसौधर्म शानानां च एतेषामावासेषु यथा असुरकुमाराणाम् आवासेषु चतुःषष्टिलक्षेषुएकैकस्मिन् आवासे पृथिवीकायादितया एको जीवः सर्वजीवाश्च असकृत् , अथवा अनन्तकृत्वः पूर्वमुत्पन्नाः सन्ति इति प्रतिपादितम् , तथैव वानव्यन्तरादारभ्य ईशानपर्यजीव अनेक बार अथवा अनन्तधार पृथिवीकायिकरूप से अपकायिकरूप से, तेजाकायिकरूप से और वनस्पतिकायिकरूप से तो उत्पन्न हुए ही हैं-पर वे वहाँ अनेकबार अथवा अनन्तबार चौइन्द्रिरूप से भी उत्पन्न हो चुके हैं। इसी प्रकार से असंख्यात लाख पंचेन्द्रियतिर्यश्चावासों में से एक २ आवास में एक जीव अथवा सर्व जीव अपनी पंचेन्द्रियतियश्चपर्याय से भी उत्पन्न हो चुके हैं। इसी प्रकार का कथन असंख्यातलाख मनुष्यावासों में से एक २ मनुष्यावास में भी जानना चाहिये अर्थात् एक जीव अथवा सब जीव पंचेन्द्रियावासों में से एक २ आवास में अनेकवार अथवा अनन्तवार अपनी मनुष्य पर्याय से भी उत्पन्न हो चुके हैं । इसी अभिप्राय को लेकर सूत्रकारने ऐसा कहा है कि शेष और कथन द्वीन्द्रियोंकी तरह से जानना चाहिये। 'वाणमंतरजोइसियसोहम्मीसाणाण य जहा असुरकुमाराणं' जैसा कथन ६४ लाख असुरकुमारावासों में से एक जीव और सर्वजीव अने. कबार अथवा अनन्तबार पृथिवीकायिकादिरूप से पहिले उत्पन्न हो चुके ન્દ્રિય રૂપે, પ્રત્યેક પંચેન્દ્રિયતિયચાવાસમાં તેઓ પૃથ્વીકાયિકથી લઈને વન
સ્પતિકાયિક રૂપે અને પંચેન્દ્રિયતિર્યંચ રૂપે અને પ્રત્યેક મનુષ્યાવાસમાં તેઓ પૃથ્વીકાયિકથી લઈને વનસ્પતિકાયિક રૂપે તથા મનુષ્ય રૂપે પૂર્વે અનેકવાર અથવા અનતવાર ઉત્પન્ન થઈ ચુક્યા છે. આ પ્રકારે પૃથ્વીકાયકરૂપે, અપૂકાયિકરૂપે, તેજસ્કાયિકરૂપે, વાયુકાયિકરૂપે અને વનસ્પતિકાયિકરૂપે ઉત્પન્ન થવાનું કથન તે બધે એક સરખું જ છે. કીન્દ્રિયના કથન કરતા ત્રીન્દ્રિયાદિકના કથનમાં જે मत छ 6५२ ५४८ ४२वामा मान्छे . मारे " नवरं" या सूत्र५४थी धन " सेसं जहा बेइंदियाणं" मा सूत्रपाः -तना थनना अथ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે. ___ "वाणमंतरजोइसियमोहम्मीलाणाण य जहा असुरकुमाराणं" ६४ तास અસુરકુમારાવાસમાંના પ્રત્યેક અસુરકુમારાવાસમાં એક જીવ અને સમસ્ત છે પૂર્વે પૃથ્વીકાયિકાદિ રૂપે અનેકવાર અથવા અનંતવાર ઉત્પન્ન થઈ ચુક્યા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
