________________
भगवतीसूत्रे
पंचिदियतिरिक्खजोणियत्तार, मणुस्सेसु मणुस्सत्ताए, सेसे जहा बेंदियाणं ' एवम् पूर्वोक्तरीत्या, यावत्-त्रीन्द्रिय- चतुरिन्द्रिय- पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक मनुष्येषु एतेषाम् त्रीन्द्रियाद्यसंख्यातलक्षावासेषु एको जीवः सर्वजीवाश्च पृथिवीकायिकादितया असकृत् - अनेकवारम् अथवा अनन्तकृत्वः - अनन्तवारम् उत्पन्न पूर्वाः - पूर्वमुत्पन्नाः सन्ति, किन्तु नवरम् - द्वीन्द्रियापेक्षया विशेषस्तु-त्रीन्द्रि येषु त्रीन्द्रियावासेषु यावत्-पृथिवी कायिकतया, अष्कायिकतया, तेजःका विकतया, वायुकायिकतया, वनस्पतिकायिकतया त्रीन्द्रियतया, चतुरिन्द्रियेषु चतुरिन्द्रियावासेषु चतुरिन्द्रियतया, पंचेन्द्रियतिर्यग्योनिकेषु पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिका वासेषु पञ्चे न्द्रियतिर्यग्योनिकतया, मनुष्येषु मनुष्यावासेषु मनुष्यतया एको जीवः सर्वजीवाश्च असकृत् - अथवा अनन्तकृत्वः उत्पन्न पूर्वाः सन्ति इत्यभिप्रायेणाह - शेष यथा यावत् - असंख्यात लाख तेइन्द्रियावासों में से एक एक तेइन्द्रियावास में, असंख्यातलाख इन्द्रियावासों में से एक एक चौइन्द्रियावास में, एक जीव और सर्वजीव पृथिवीकायिकादिरूप से अनेकवार अथवा अनन्तवार उत्पन्न हो चुके हैं इसी प्रकार का कथन पंचेन्द्रियतिर्यगायासों में और मनुष्यावासों में भी जानना चाहिये परन्तु जो विशेषता इस कथन में है वह इस प्रकार की है कि असंख्यात लाख तेइन्द्रियादिक आवासों में से प्रत्येक तेइन्द्रियादिक आवास में जो एक जीव या सर्वजीव अनेकवार या अनन्तपार उत्पन्न हो चुके हैं सो वे वहां पृथि चीकायिकादिरूप से ही अनेकवार या अनंतबार उत्पन्न नहीं हुए हैं किन्तु एक एक तेइन्द्रियावास में वे तेइन्द्रियरूप से भी अनेकवार या अनन्तवार उत्पन्न हो चुके हैं। इसी प्रकार से असंख्यातलाख चौइन्द्रियावासों में से एक एक चौइन्द्रियावास में भी जानना चाहिये - अर्थात् असंख्यात चौइन्द्रियावासों में से एक २ आवास में एक अथवा अनेक એજ પ્રમાણે અસ`ખ્યાત લાખ ત્રીન્દ્રિયાવાસામાંના પ્રત્યેક ત્રીન્દ્રિયાવાસમાં, અસંખ્યાત લાખ ચતુરિન્દ્રિયાવાસેામાંના પ્રત્યેક ચતુરિન્દ્રિયાવાસામાં, અસ’ ખ્યાત લાખ પંચેન્દ્રિય તિવિચાવાસેામાંના પ્રત્યેક પચેન્દ્રિય તિય ચાવાસમાં અને અસંખ્યાત લાખ મનુષ્યાવસામાના પ્રત્યેક મનુષ્યાવાસમાં, એક જીવ અને અનેક જીવ પૂર્વે પૃથ્વીકાયક આદિ રૂપે અનેકવાર અથવા અન’તવાર ઉત્પન્ન થઈ ચુકયા છે દ્વીન્દ્રિયાના ઉપયુ ક્ત કથન કરતા આ કથનમાં જે વિશેષતા છે તે હવે પ્રકટ કરવામાં આવે છે. પ્રત્યેક ત્રીન્દ્રિયાવાસમાં તે પૃથ્વીકાયિકથી લઈને વનસ્પતિકાયિક રૂપે અને ત્રીન્દ્રિય રૂપે, પ્રત્યેક ચતુરિ ન્દ્રિયાવાસમાં તેઓ પૃથ્વીકાયિકથી લઇને વનસ્પતિ કાયિક રૂપે અને ચતુરિ
२६६
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
