________________
२०४
भगवतीसूत्रे
अवससे समए चंदरत्ते वा विरते वा भवइ, तमेव सुक्कपक्सस्स उवदंसेमाणे उवदंसेमाणे चिट्रइ, पढमाए पढभं भागं जाव पन्नरसेसु पन्नरसमं भागं, चरिमसमए चंदे विरत्ते भवइ, अवसेसे समए चंदे रत्ते वा, विरत्ते वा भवइ । तत्थ णं जे से पवराह से जहण्णे णं छण्हं मासाणं, उक्कोसेणं बायालीसाए मासाणं चंदस्स, अडयालीसाए संवच्छराणं सूरस्त ॥सू०१॥
छाया-राजगृहे यावत् एवम् अवादी-बहुजनः खलु भदन्त ! अन्योन्यस्य एवमाख्याति, यावत्-एवं मरूपयति-एवं खल्लु राहुश्चन्द्रं गृह्णाति, एवं खलु राहुश्चन्द्रं गृह्णाति, तत्कथमेतत् भदन्त ! एवम् ? । गौतम ! यत् खलु स बहुजन: खलु अन्योन्यस्य यावत् , मिथ्या ते एवमाहुः, अहं पुनः गौतम ! एवमाख्यामि, यावत् एवं प्ररूपयामि, एवं खलु राहुः देवो महद्धिकः, यावत्-महासौख्यः, वरयत्रधरः, वरमाल्यधरः, वरगन्धधरः, वराभरणधारी। राहोः खलु देवस्य नव नामधेयानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-शृङ्गाटकः१, जटिलका२, स्तम्भः (क्षत्रका)३, खरः४, दर्दुरः५, मकर:६, मत्स्य:७, कच्छपः८, कृष्णसर्पः९। राहोः खलु देवस्य विमानाः पञ्चवर्णाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-कृष्णाः, नीला, लोहिताः, हारिद्राः, शुक्लाः। अस्ति कालको राहुविमानः खञ्जनवर्णाभः, प्रज्ञप्तः । अस्ति नीलको राहु विमानः अलाबूवर्णाभः प्रज्ञप्तः। अस्ति लोहितो राहुविमानो मभिष्ठवर्णाभः प्रज्ञप्तः अस्ति पीलको राहुविमानः हारिद्रवर्णाभः प्रज्ञप्तः। अस्ति शुक्लो राहुविमानो भस्मराशिवर्णाभः प्रज्ञप्तः। यदा खल्लु राहुः आगच्छन् वा, गच्छन् वा, विकुर्वन् चा, परिचारयन् वा चन्द्रलेश्यां पौरस्त्ये आकृत्य खलु पश्चिमे व्यतिव्रजति तदा खलु पौरस्त्ये चन्द्रः उपदर्शयति, पश्चिमे राहुः। यदा खल राहुः आगच्छन् था, गच्छन् वा, विकुर्वन् वा, परिचारयन् वा, चन्द्रलेश्यां पश्चिमे आवृत्य पौरस्त्ये ध्यतिव्रजति तदा खलु पश्चिमे चन्द्रः उपदर्शयति, पौरस्त्ये राहुः। एवं यथा पौरस्त्ये पश्चिमे द्वौ आलापको भणितो, एवं दक्षिणे उत्तरे च द्वौ आलापको भणितथ्यौ । एवम् उत्तरपौरस्त्ये दक्षिणपश्चिमे च द्वौ आलापको भणितव्यौ । दक्षिणपौरस्त्ये, उत्तरपश्चिमे द्वौ आलापको भणितव्यौ । एवमेव यावत् तदा खलु उत्तरपश्चिमे चन्द्रः उपदर्शयति, दक्षिणपौरस्त्ये राहुः । यदा खलु राहुः आगच्छन् वा, गच्छन् या, विकुर्वन वा, परिचारयन् वा, चन्द्रस्य लेश्याम् आवृण्वन् २ तिष्ठति, तदा
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
