________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१२ उ०४ सू०४ औदारिकादिपुद्गलपरिवर्तनिर्वतनानि. १४१ गृहीतानां च ग्रहणस्यापरिगण्यमानत्वात् अनन्ताभिः उत्सर्पिण्यवसर्पिणीभिः इत्यादिसम्यगेवोक्तमितिभावः । गौतमः पृच्छति-'एयस्स णं भंते ! ओरालियपोग्गलपरियट्टनिव्वत्तणाकालस्स वेउधियपोग्गल जाव आणापाणुपोग्गलपरियट्टनिम्नत्तणाकालस्स य कयरेकयरेहिंतो जाव विसेसाहिया वा?' हे भदन्त ! एतस्य खलु औदारिकपुद्गलपरिवर्तनिर्वर्तनाकालस्य, वैक्रिय पुद्गल यावत् परिवर्तनिर्वर्तनाकालस्य, तैजसपुद्गलपरिवर्तनिर्वर्तनाकालस्य, कार्मणपुद्गलपरिवर्तअनन्त उत्सर्पिणी और अवसर्पिणी में इन सबकी निष्पत्ति होने का कारण यह है कि एकजीव इनका ग्राहक होता है और पुद्गल अनन्त होते हैं तथा पूर्व गृहीत पुद्गलों को दुबारा ग्रहण करने पर उनकी यहां गिनती को नहीं जाती है-अर्थात् पूर्वगृहीत पुद्गल पुनः गृहीत होने पर यहां गणना में नहीं लिये जाते हैं-अगृहीत पुद्गल ही गणना में लिये जाते हैं अतः अगृहीत पुद्गलों को ग्रहण करने में अनन्त उत्सर्पिणी अवसर्पिणी जैसा काल लग जाता है -इसीलिये यहां प्रत्येक की निष्पत्ति का काल इतना कहा गया है। अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'एयस्स णं भंते!ओरालियपोग्गपरियनिव्वत्तणाकालस्स, वेउवियपोग्गलपरियनिव्वत्तणाकालस्स जाव आणापाणुशेग्गलपरियट निव्वत्तणाकालस्स कयरे कयरेहिंतोजाव विसेसाहिया वा' हे भदन्त ! इस औदारिकपुद्गलपपरिवर्त निर्वर्तनाकाल के, वैक्रियपुद्गलपरिवर्त निर्वतनाकाल के तैजसपुद्गलपरिवर्त निर्वर्तनाकाल के, कार्मणपुद्गपरिवर्त निर्वर्तना काल के, થાય છે. આ બધાની નિષ્પત્તિ અનંત ઉત્સર્પિણી અવસર્પિણી કાળમાં થવાનું કારણે નીચે પ્રમાણે છે
એક જીવ તેમને ગ્રાહક હોય છે અને પુગલે અનંત હોય છે. તથા પૂર્વગ્રહીત પુદગલેને અહીં ગણતરીમાં લેવામાં આવતા નથી–અગૃહીત પગલેને જ ગણતરીમાં લેવામાં આવે છે. તેથી અગૃહીત પુદ્ગલેને ગ્રહણ કરવામાં અનંત ઉત્સર્પિણી અવસર્પિણી એટલે કાળ થઈ જાય છે તે કારણે અહી' પ્રત્યેકની નિષ્પત્તિને કાળ અનંત ઉત્સર્પિણ જેટલે કહેવામાં આવ્યો છે.
गौतम स्वामीना प्रश्न-" एयस्सणं भंते ! ओरालियपोग्गलपरियट्टनिव्व. तणाकालस्स, वेउव्वियपोगालपरियट्टनिव्वत्तणाकालस्स जाव आणापाणु-पोग्गलपरियट्टनिव्वत्तणाकालस्स य कयरे कयरेहितो जाव विसेसाहिया वा ?" 3 ભગવન્! આ ઔદારિક પુદ્ગલ પરિવર્ત નિર્વતનાકાળ, વૈક્રિય પુદ્ગલપરિવર્ત નિર્વતનાકાળ, તેજસ પુદ્ગલ પરિવર્ત નિર્વતનાકાળ, કામણ પુદ્ગલ પરિવર્ત
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
