________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ११ उ० ११ सू० २ प्रमाणकालनिरूपणम् ४६७ मुहूर्ते द्वाविंशत्यधिकं भागशतं भवतीत्यभिप्रायेणोक्त-द्वाविंशत्यधिकशतभाग मुहूर्तभागेनेति, एवमेव-'जयाणं जहन्निया तिमुहूत्ता दिवसस्स वा, राईए वा पोरिसी भवइ, तयाणं बावीससयभागमुहुत्तभागेणं परिवड्माणी, परिवड्रमाणी उक्कोसिया अद्धपंचममुहुत्ता दिवसस्स वा, राईए वा पोरिसी भवई' यदा खलु जघन्यिका-जघन्येन त्रिमुहूर्ता दिवसस्य वा, रात्रेर्वा पौरुषी भवति तदा खल द्वाविंशतिशतभागमुहूर्तभागेन-द्वाविंशत्यधिकशततमभागरूपमुहूर्त्तभागेन परिवर्द्धमाना, परिवर्द्धमाना-अतिशयेनोपचीयमाना उत्कृष्टिका-उत्कर्षेण, अर्द्धपञ्चममुहूर्ता-सार्द्ध चतुष्टयमुहूर्तरूपा दिवसस्य वा, रात्रेर्वा पौरुषी भवति । सुदर्शनः पृच्छति-'कयाणं भंते ! उक्कोसिआ अद्धपंचममुहुत्ता दिवसस्स वा, राईए वा पोरिसी भवइ ?' हे भदन्त ! कदा खलु उत्कृष्टिका-उत्कर्षेण अर्द्धपश्चममुहूर्तालिये यह १८३ के भागरूप से व्यवस्थापित होता हुआ एक मुहूर्त में १२२ भागरूप होता है । इसी अभिप्राय से ' द्वाविंशति अधिक शतभाग मुहूर्तभागेन' ऐसा कहा है । इसी प्रकार 'जयाण जहन्निया तिमु. हुत्ता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ, तया ण बोवीससयभाग. मुहुत्तभागेण परिवड्डमाणी परिवड्डमाणी उक्कोसिया अद्धपंचममुहुत्ता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवई' इसी प्रकार से जब दिन और रात्रि की पौरुषी तीन मुहूर्त की होती है तब वह १२२ भागरूप मुहूर्त भाग से बढती बढती दिनरात की ४॥ साढे चार मुहूर्त की पौरुषी हो जाती है। ___ अब सुदर्शन सेठ प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'कया ण भंते ! उक्कोसिया अद्धपंचममुहूत्ता दिवसस्त वा, राईए वा पोरिसी भवइ ' हे भदन्त ! વધતાં વધતાં ૧૮૩ દિવસમાં ૧ મુર્તાને વધારે થઈને લાંબામાં લાંબા કા મુહર્તાને પહોર બની જાય છે. ૧૮૩ દિવસમાં ૧ મુર્તા પ્રમાણ પહોરની લંબાઈ વધે ઘટે છે. તેથી દરરોજ , મુહૂર્ત પ્રમાણ વધ-ઘટ થાય છે, એ हिम भणी २३ छ तेथी । " द्वाविंशति अधिक शतभागहूर्त भागेन" मा प्रमाणे ४युछे. मे प्रमाणे " जयाण जहन्निया तिमुहुत्ता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ, तयाण' बोबीससयभागमुहूत्तभागेण परिवड्ढमाणी २ उक्कोसिया अद्धपंचममुइत्ता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ" ज्यारे हिस અને રાત્રિને પ્રત્યેક પર જઘન્યની અપેક્ષાએ ૩ મુહૂર્તને થાય છે, ત્યારે તેમાં મુહૂર્તના ૧૨૨માં ભાગ પ્રમાણ વધારે થતાં થતાં દિવસ અને રાત્રિને પહોર અધિકમાં અધિક ૪ મુહૂર્ત પ્રમાણ થઈ જાય છે
सुशन शहना प्रश्न-" कयाण भंते ! उक्कोसिया अद्धपंचममुहत्ता दिव. सस्त वा राईए वा पारिसी भवइ ?" भगवान् ! हिस भने रात्रि पहार
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૯