________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ११ उ० ११ सू० २ प्रमाणकालनिरूपणम्
४६५
चतुष्टयमुहूर्त्ता नवघटिकात्मिका दिवसस्य वा रात्रे व पौरुषी भवति तदा खल्ल कविभागः कवितमभागस्तद्रूपो मुहूर्त्तभागः कतिभागमुहूर्त्त भागस्तेन कति भागमुहूर्त्तभागेन - मुहूर्तस्य कियताभागेन अंशेन परिहीयमाणा परिहीयमाणा जयन्यिकात्रिमुहूर्त्ता दिवसस्य वा रात्रे व पौरुषी भवति ? तथैत्र 'जयाणं जहन्निया तिमुत्ता दिवस वा राई वा पोरिसी भवइ, तयाणं कइभागमुहूतभागेणं परिवडूमाणी परिवमाणी उक्कोसिया अद्धपञ्चममुहुत्ता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ?" यदा खलु जघन्यका - जघन्येन, त्रिमुहूर्त्ता दिवसस्य वा, रात्रे व पौरुषी भवति, तदा खलु कतिभागमुहूर्त भागेन कतिभागः कतितमभागः वद्रूपो मुहूर्त्तभागः कति भागमुहूर्त भागस्तेन कियता मुहूर्त्ताशेनेत्यर्थः परिवर्द्धमाना परिवर्तमाना पौनःपुन्येनोपचीयमाना उत्कृष्टिका - उत्कर्षेण अर्द्ध पश्चममुहूर्त्ता सार्द्धतुष्टहूर्तरूपा नवघटिकात्मिका दिवसस्य वा रात्रे व पौरुषी भवति ? भगवानाह 'सुदं
' कइ भागमुत्तभागेण परिहायमाणी परिहायमाणी जामिया तिमु हुता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ' तब वह दिन रात की पौरुषी मुहूर्त के कितने अंश से घटती घटती जघन्यरूप से तीन मुहूर्त प्रमाणबाली रहजाती है। तथा ' जया णं जहन्निया तिमुहुत्ता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भव, तया णं' कह भागमुहुत्त भागेण परिवडूमाणी परिवडूमाणी उकोसिया अद्ध पंचममुहुत्ता दिवसस्स वा राईए या परिसी भवइ' तथा दिन एवं रात्रि की जो वह जघन्य पौरुषी तीन मुहूर्त की होती है वह मुहूर्त के कितने भाग से बढती बढ़ती उत्कृष्ट से ४|| साढे चार मुहूर्तवाली बन जाती है ? अर्थात् नौ घड़ी वाली बन जाती है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- 'सुमणा ! जया णं उक्कोसिया अद्वपंचममुहत्ता दिव
66
छे, “ तयाण' कइभागमुहुत्तभागेण परिहायमाणी परिहायमाणी जहन्निया तिमुत्ता दिवसस्य वा राई वा पोरिसी भवइ ? " त्यारे ते हिवस भने रात्रिना पडेोरमां દરરાજ મુહૂતના કેટલામા ભાગ ઘટતાં ઘટતાં ત્રણ મુહૂર્તના જઘન્ય પ્રમાણવાળા પહેાર થઈ જાય છે ? તથા जया णं जहन्निया तिमुहुत्ता दिव सस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ, तयाणं कइभागमुहुत्तभागेण परिवड्ढमाणी परिवड्ढमाणी उनकोसिया अद्धपंचममुहुत्ता दिवसरस वा राईए वा पारिखी भवइ ?" જ્યારે દિવસ અને રાત્રના પહેાર જઘન્યની અપેક્ષાએ ત્રણ મુદ્ભૂતના (૬ ઘડી અથવા ૧૪૪ મિનિટના) થાય છે, ત્યારે તે દિવસ અને રાત્રિના પહેારમાં દરરોજ મુહૂતના કેટલામાં ભાગને વધારે થતાં થતાં જા મુહૂતના ઉત્કૃષ્ટ પ્રમણવાળે! પહેાર થઈ જાય છે ?
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯