________________
भगवतीसूत्रे ___ अथ चतुर्दशं पश्चदशं च वर्णादिद्वारमाश्रित्य गौतमः पृच्छति'-'तेसिं णं भंते ! जीवाणं सरीरगा कावन्ना, कइगंधा, कइरसा, कइफासा पण्णत्ता?' हे भदन्त ! तेषां खलु उत्पलातिनां जीवानां शरीराणि कतिवर्गानि, कतिगन्धानि, कतिरसानि, कनिस्पर्शानि प्रज्ञप्तानि ? भगवानाह-'गोयमा ! पंचवन्ना, पंचरसा, दुगंधा, अट्ठफासा पण्णता' हे गौतम ! तेपामुत्पलजीवानां शरीराणि पश्चवर्णानिकृष्णनीलपीतलोहितशुक्लवर्णयुक्तानि, पञ्च रसानि तिक्तकटुषायाम्लमधुररस युक्तानि, द्विगन्धानि-सुरभि-दुरभिगन्धयुक्तानि, अष्टस्पर्शानि-कर्कश-मृदु-गुरुलघु-शीतो-ष्ण-स्निग्ध-रूक्ष स्पर्शयुक्तानि प्रज्ञप्तानि, किन्तु ' ते पुण अप्पणा ४ भंग और द्विकयोग के ये ४ भंग मिलकर सब यहां आठ भंग होते हैं। इस प्रकार तेरहवां योग द्वार है।
अब गौतम चौदहवें और पन्द्रहवें वर्णादि द्वार को आश्रित करके प्रभु से ऐसा पूछते हैं-तेसिं णं भंते ! जीवाणं सरीरगा कइवन्ना, कइ. गंधा, कइरसा कइफासा, पण्णत्ता' हे भदन्त ! उत्पलस्थ उन जीवों के शरीर कितने वर्णवाले, कितनी गंधवाले, कितने रसवाले और कितने स्पर्शवाले होते हैं? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'पंचवन्ना, पंचरसा, दुगंधा, अट्ठफाला पण्णत्ता' हे गौतम? उत्पलस्थ उनजीवों के शरीर पांचवर्णवाले, पांचरसवाले, दो गंधवाले और आठ स्पर्शवाले होते हैं। कृष्ण, नील, शुक्ल, लाल और पीला ये पांचवर्ण हैं, तिक्त, कटु, कषाय, आम्ल, और मधुर ये पांच रस हैं सुगंध और दुर्गध थे दो प्रकार की જો (બધાં ) સાકાર ઉપગવાળા પણ હોય છે અને અનાકાર ઉપ
ગવાળા પણ હોય છે. આ રીતે એકના વેગથી ૪ ભંગ અને હિકોગથી ૪ ભંગ મળીને કુલ આઠ ભાંગા થાય છે. આ પ્રકારનું ૧૩ મું ઉપગદ્વાર છે ૧૩
ચૌદમાં અને પંદરમાં વર્ણાદિ દ્વારની પ્રરૂપણ --ગૌતમ સ્વામીને પ્રશ્ન– " तेसिं णं भते ! जीवाणं सरीरगा कइवन्ना, कई गंधा, कइ रसा, कइ फासा, पण्णत्ता ?" है सावन् ! ५सयानां शरी२ मा mi, टक्षी ગંધવાળાં, કેટલાં રસવાળાં અને કેટલા સ્પર્શવાળાં હોય છે?
महावीर प्रभुने। उत्तर-पंचवन्ना, पंचरसा, दुगंधा, अटफासा पण्णत्ता" હે ગૌતમ ! ઉત્પલસ્થ તે જીવોનાં શરીર પાંચ વર્ણવાળાં, પાંચ રસવાળા, બે ગંધવાળાં અને આઠ સ્પર્શવાળાં હોય છે. કૃષ્ણ, નીલ, સફેદ, લાલ અને पाली. म. पाय १९. तामा, ४७३, तुरे, माटो अने भी1, म पांय રસ છે. ગંધના બે પ્રકાર છે- સુગધ અને દુર્ગધ સ્પર્શના આઠ પ્રકાર છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯
