________________
२३६
भगवती सूत्रे
9
9
वेदकाः ? भवन्ति ? भगवानाह - ' गोयमा ! सामावेदएवा, असायावेदएवा, अभंगा' हे गौतम! उत्पलस्य एकपत्रतायाम् एकस्वाद तद्वर्ती जीवः सातावेदको वा भवति, असातावेदको वा भवति द्वयादिवत्रतायां तु अनेकत्वात् तद्वर्ति नो जीवाः सातावेदका वा भवन्ति, असातावेदका वा भवन्ति इत्येकत्वे चत्वारो भङ्गाः, (४) द्विकयोगेतु चतुरो भङ्गानाह - सातावेदकच असातावेदकश्च भवति १, सातावेदकच असातावेदकाश्च भवन्ति २, सातावेदकाश्च असातावेदकश्च उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा' हे गौतम! 'सापावेषए वा असायावेयए वा अट्ठ भंगा' जब उत्पल एकपत्रावस्था में रहता है तब उसमें एक जीव होता है- - अतः वह एक जीव साताकर्म का वेदक होता है अथवा असता कर्म का वेदक होता है और जब वही उत्पल अनेक पत्रावस्था में आ जाता है तब वह अनेक जीवोंवाला हो जाता है. इसलिये वे सब तगत जीव साताकर्म के वेदक होते हैं अथवा - असाता कर्म के वेदक होते हैं। यहां पर एकत्व में चार भंग और द्विकयाग में चार भंग होते हैं इस प्रकार आठ भंग कहे गये हैं। एकत्व में हुए ४ भंग तो पूर्व में दिखला ही दिये हैं । द्विक योग में हुए चार भंग इस प्रकार से हैं - एक जीव सातावेदक, एक जीव असातावेदक होता है यह पांचवा भंग है। एक जीव सातावेदक और अनेक जीव असातावेदक होते हैं यह छठा भंग है। अनेक जीव सातावेदक और एक
महावीर अलुना उत्तर- " गोयमा ! सायावेयए वा अस यावेयए वा, अट्ठ भंगा " हे गौतम! क्यारे उत्पस मे पत्रावस्थावाणु होय छे, त्यारे तेभां એક જીવ ાય છે. તેથી ઉપલની તે અવસ્થામાં તે એક જીવા સાતાવેદનીય કમ ના પણ વેદક હાય છે અને અસાતાવેદનીયને પણ વેદક હાય છે. પરન્તુ જ્યારે તે ઉત્પલ અનેક પત્રાવસ્થાવાળુ થાય છે. ત્યારે તેમાં અનેક જીવા હાય છે. ત્યારે તે ઉત્પલના બધાં જીવે સાતાવેદનીય કર્મોના પણ વેદક હોય છે અને અસાતાવેદનીય કના પણ વેદક હાય છે. અહીં એકવમાં ચાર ભાંગા અને દ્વિકચેાગમાં ચાર ભાંગા અને છે. આ રીતે કુલ આઠ ભાંગા મને છે. એકસચેાગી ચાર ભાંગાનું કથન ઉપર થઈ ચૂકયુ' છે. હવે ચાર દ્વિકસ‘ચૈાગી ભાંગા પ્રકટ કરવામાં આવે છે—(૫) એક જીવ સાતાવેક અને એક જીવ આસાતા વેદક હોય છે. (૬) એક જીવ સાતા દક અને બધાં જીવા અસાતાવેદક હોય છે. (૭) બધાં જીવેા સાતાવેકવે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯
