________________
प्रमेयचन्द्रिका टीकाश०९ उ०३२ सू०१४ तिर्यग्योनिक प्रवेशन कनिरूपणम् २६७ ५-१५-६-४-१=३१ सर्वे एकत्रिंशद्भङ्गा भवन्ति ३१ । एवमग्रेऽपि असंख्यात - पर्यन्तभङ्गाः कर्त्तव्याः |
अत्रानन्तानामेकेन्द्रियामुत्पादेऽपि अनन्तपदं नास्ति उक्तलक्षणस्य प्रवेशनकस्यासंख्यातानामेवासंभवात् ।
अथोत्कृष्ट पदमधिकृत्यप्राह - ' उक्कोसा भंते !' इत्यादि । ' उक्कोसा भंते ! तिरिक्खजोणिया पुच्छा गाङ्गेयः पृच्छति - हे भदन्त | उत्कर्षाः उत्कृष्टपदिनः तिर्यग्योनिकाः किम् एकेन्द्रियेषु भवन्ति ? किंवा द्वीन्द्रियेषु किंवा त्रीन्द्रियेषु किंवा चतुरिन्द्रियेषु किंवा पञ्चेन्द्रियेषु भवन्ति ? इति पृच्छा, भगवानाह - ' गंगेया ! तिर्यग्योनिक जीवों में से कोई एक जीव एकेन्द्रियों में होता है, कोई एक दीन्द्रियों में होता है, कोई एक तेइन्द्रियों में होता है, कोई एक चौड़न्द्रियों में होता है और कोई एक पंचेन्द्रियों में होता है। इस प्रकार से सब भंग ५-१५-६-४-१ = ३१ हो जाते हैं । इसी प्रकार से आगे भी असंख्यात तक भंग कर लेना चाहिये। यहां अनन्त एकेन्द्रिय जीवों का उत्पाद होने पर भी जो अनन्त पद इनके नहीं कहा गया है उसका कारण यह है कि उक्त लक्षणवाला यह प्रवेशनक असंख्यात जीवों के ही घटित होता है अनन्त जीवों के यह प्रवेशनक घटित नहीं होता है। अब गांगेय प्रभु से ऐसा पूछते हैं - ( उक्कोसा भंते! तिरिक्खजोणिया पुच्छा ) हे भदन्त ! उत्कृष्टपदी तिर्यञ्च योनिक जीव क्या एकेन्द्रियों में होते हैं, या द्वीन्द्रियों में होते हैं, या तेइन्द्रियों में होते हैं, किं वा चोइ
પાંચ તિય ચામાંના કાઇ એક જીવ એકેન્દ્રિયેામાં, કોઇ એક જીવ દ્વીન્દ્રિયામાં ફ્રાઈ એક છત્ર ત્રીન્દ્રિયામાં, કેાઈ એક જીવ ચતુરિન્દ્રિયમાં અને કોઈ એક જીવ પૉંચેન્દ્રિયામાં ઉત્પન્ન થાય છે. આ પ્રમાણે બધાં મળીને ૫+૧૫+૬+૪+૧ = ३१ लौंग थाय छे से अमाशे अभ्यात पर्यन्तना तिर्ययाना तिर्य. ઐાનિક પ્રવેશનકના લગૈા સમજી લેવા જોઇએ. અહીં અનન્ત એકેન્દ્રિય જીવાના ઉત્પાદ થવા છતાં પણુ અનંત જીવાના તિયગ્યેાનિક પ્રવેશનકનું કથન કરવામાં આવ્યું નથી કારણ કે પૂર્ણાંકત લક્ષણુવાળું આ પ્રવેશનક અસખ્યાત જીવાની અપેક્ષાએ જ ઘટાવી શકાય છે-અનન્ત જીવાને આ પ્રવેશનક ઘટાવી શકાતું નથી
गांगेय अशुभारने अश्न -" उक्कोसा भंते! तिरिक्खजोणिया पुच्छा હે ભદન્ત ! ઉત્કૃષ્ટપદી તિય ચર્ચાનિક જીવે શું એકેન્દ્રિયમાં ઉત્પન્ન થાય છે ! કે ટ્રિન્દ્રિયમાં ઉત્પન્ન થાય છે? કે તેઇન્દ્રિયેામાં ઉત્પન્ન થાય છે? કે ચૌઇન્દ્રિયામાં ઉત્પન્ન થાય છે ? કે પંચેન્દ્રિયામાં ઉત્પન્ન થાય છે ?
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૮
ܕ
