________________
प्रमेयचन्द्रिका टी० श०९ ८०३१ सू०६ श्रुत्वा प्रतिपन्नावधिशानिनिरूपणम् ७५३ दोसु वा, एक्कमि वा होज्जा' हे गौतम ! स श्रुत्वाऽवधिज्ञानी चतुर्पु वा, त्रिषु वा, द्वयोर्वा, एकस्मिन् वा कषाये भवति, तथा च यदा अक्षीणकषायः सन् अवधिज्ञानं लभते तदाऽयं चारित्रयुक्तत्वात् चतुषु संज्वलनकपायेषु भवेत् , यदा तु क्षपकश्रेणिवर्तित्वेन संज्वलनक्रोधे क्षीणे सति अवधिज्ञानं लभते तदा त्रिषु संज्वलनमानमायालोभेषु अवधिज्ञानं लभते, यदातु तथैव संज्वलनकोधमानयोः क्षीणयोरवधिज्ञानं लभते तदा द्वयोर्मायालोभयोरवधिज्ञानं भवति, यदा तु त्रिषु संज्वलनक्रोधमानमायारूपेषु क्षीणेषु अवधिज्ञानं लभते तदा एकस्मिन् लोभे अवधिज्ञानं भवेदिति दोसु वा एक्कंमि वा होज्जा ) वह श्रुत्वा अवधिज्ञानी चार कषायों में भी होता है, तीन कषायों में भी होता है, दो कषायों में भी होता है और एक कषाय में भी होता है। तथा च-जब जीव अक्षीणकषाय होकर अवधिज्ञान को प्राप्त करता है तब यह चारित्र युक्त होने से चार संज्वलन संबंधी क्रोध, मान, माया और लोभ इनमें वर्तता है। और जप क्षपक श्रेणीपर आरोहण करता है तब क्षपक श्रेणीवर्ती होने से उसका क्रोध क्षीण हो जाता है-अतः क्रोध के क्षीण हो जाने पर जब यह जीव अवधिज्ञान प्राप्त करता है तब ऐसा कहा जाता है कि संज्वलन संबंधी मान, माया और लोभ इन तीन कषायों में जीव अवधिज्ञान प्राप्त करता है और इसी तरह से जब संज्वलन संबंधी क्रोध और मान के क्षीण होने पर जीव अवधिज्ञान प्राप्त करता है तब दो कषायों में जीव अवधिज्ञान प्राप्त करता है ऐसा कहा जाता है और जय इसी तरह से संज्वलन संबंधी क्रोध, मान, और मायाके क्षीण होने पर जीव अवधि
दोसु वा, एकमि वा होज्जा) ते श्रुत्वा अवधिज्ञानी या पायावाणे ५ डाय છે, ત્રણ કષાયવાળો પણ હોય છે, બે કષાવાળો પણ હોય છે અને એક કષાયવાળો પણ હોય છે. જેમકે.... જ્યારે જીવ અક્ષણ કષાયની અવસ્થામાં અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે, ત્યારે તે ચારિત્રયુક્ત હોવાથી સંજવલન સંબંધી ક્રોધ, માન, માયા અને લેભરૂપ ચાર કષાવાળો હોય છે જ્યારે તે જીવ ક્ષપક શ્રેણી પર આરોહણ કરે છે ત્યારે તેને કોધ ક્ષીણ થઈ જાય છે. આ રીતે ક્રોધક્ષીણ થઈ જતાં જ્યારે તે અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે, ત્યારે એવું કહેવાય છે કે સંજવલન સંબંધી માન, માયા અને લેભ, આ ત્રણ કષાયોમાં તે અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે. એ જ પ્રમાણે સંજવલન સંબંધી કોધ અને માનક્ષીણ થતાં જ્યારે જીવ અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે, ત્યારે તે અવધિજ્ઞાનીમાં માયા અને લેભરૂપ બે કલાને જ સદુભાવ રહે છે. અને એ જ રીતે સંજ
भ० ९५
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭
