________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०९ ३० १ सू० १ जम्बूद्वीपस्वरूपनिरूपणम्
५७५
टीका - नवमशतके जम्बूद्वीवक्तव्यताविषयः प्रथमोद्देशकः १, ज्योतिषिक विषयो द्वितीयः उद्देशकः २, अन्तरद्वीप विषयाः अष्टाविंशतिरुद्देशकाः तृतीयादारभ्य त्रिंशत्पर्यन्ताः ३०, 'अश्रुत्वा धर्मलभेत ' इत्यादि प्रतिपादनार्थः एकत्रिंशत्तमः ३१, गाङ्गेयाभिधानानगारवक्तव्यतार्थो द्वात्रिंशत्तमः ३२, ब्राह्मणकुण्डग्रामवक्तव्यतात्रयस्त्रिंशत्तमः ३३ उद्देशकः, पुरुषः पुरुषं घ्नन्, इत्यादिवक्तव्यार्थ चतुस्त्रिंश समः ३४ ॥
जम्बूद्वीपवक्तव्यता |
अथ जम्बूद्वीपवक्तव्यतामाह-' तेणं कालेणं ' इत्यादि ।
मूलम् - तेणं कालेणं, तेणं समएणं मिहिला नामं नयरी होत्था, वण्णओ, मणिभद्दे चेइए, वण्णओ, समोसढे, सामी परिसा निग्गया, जाव भगवं गोयमे पज्जुवासमाणे एवं वयासी - कहिणं भंते! जंबुद्दीवे दोवे ? किं संठिए णं भंते! जंबुद्दीवे दीवे ? एवं जंबुद्दीवपन्नत्ती भाणियव्वा जाव एवामेव सपुव्वावरेणं जंबुद्दीवे
(जंबुद्दीवे ) इत्यादि । इसमें जम्बूद्वीप संबंधी वक्तव्यता के विषय में प्रथम उद्देशक है । ज्योतिषिक संबंधी वक्तव्यता के विषय में द्वितीय उद्देशक है । अन्तरद्वीप संबंधी वक्तव्यता के विषय में २८ उद्देशक हैं। ये उद्देशक तीसरे से लेकर तीस उद्देशक पर्यन्त हैं। "नहीं सुनकर धर्म को प्राप्त कर सकता है" इत्यादि बात को प्रतिपादन करने वाला ३१ व उद्देशक है । तथा गाङ्गेय नामक अनगार के द्वारा कृत प्रश्नों के विषय में ३२ वां उद्देशक है । ब्राह्मणकुण्डग्राम के विषय में ३३ व उद्देशक है। तथा पुरुष को मारने वाले के विषय में ३४ वां उद्देशक है।
''बुद्दी ” પદથી શરૂ થતી ગાથા દ્વારા પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે. આ શતકના પહેલા ઉદ્દેશકમાં જમૂદ્રીપ વિષેની વક્તયતાનું પ્રતિપાદન કરાયુ છે. ખીજા ઉદ્દેશકમાં જયાતિષિકની વક્તવ્યતાનું કથન કર્યું છે. ત્રીજાથી શરૂ કરીને ત્રીસમાં ઉદ્દેશક સુધીના ૨૮ ઉદ્દેશકેમાં અન્તરદ્વીપની વક્તવ્યતાનું કથન થયું छे, मेस्त्रीसमां " असोन्या " નામના ઉદ્દેશકમાં શ્રત્રણ કર્યા વિના પણુ ધર્મને પ્રાપ્ત કરી શકે છે, ” વગેરે વાતનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે. ખત્રીસમાં ઉદ્દેશકમાં ગાંગેય નામના અણુગારે પૂછેલા પ્રશ્નોના ઉત્તર આપવામાં આવ્યા છે. તેત્રીસમાં ઉદ્દેશકમાં બ્રાહ્મણકુંડ ગ્રામની વાત કરી છે તથા ચેત્રીસમાં ઉદ્દેશકમાં મનુષ્યને મારનાર વિષે કહેવામાં આવ્યું છે,
66
श्री भगवती सूत्र : ৩
66
