________________
प्रमैयचन्द्रिका टी०।०८ उ० १० ज्ञानावरणीयादिकर्मणां सम्बन्धनिरूपणम् ५६३ यिकं कर्म भवति ? एवं यस्य आन्तरायिकं कर्म भवति तस्य किं नाम कर्माऽपि भवति ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा ! जस्स णामं तस्स अंतराइयं सिय अत्थि, सिय नत्थि, जस्स पुण अंतराइयं तस्स णामं नियमा अस्थि६' हे गौतम ! यस्य नाम कर्म भवति तस्य आन्तरायिकं कर्म स्यात् कदाचित् अस्ति, स्यात् कदाचित् नास्ति, तत्राकेवलिनो नाम च अन्तरायंचास्ति, केवलिनस्तु अन्तरायंनास्ति किन्तु यस्य पुनरन्तरायं कर्म भवति तस्य नाम कर्म नियमात् भवत्येवेति भावः । अथ गोत्रं कर्म आरायिकेण समं प्ररूपयति-' जस्स णं भंते ! गोयं तस्स जीवके अन्तरायकर्म भी होता है ? और जिस जीवके अन्तरायकर्म होता है उस जीव के क्या नामकर्म भी होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते है -(गोयमा) हे गौतम ! (जस्स णामं तस्स अंतराय सिय अस्थि सिय नथि जस्स पुण अंतराइयं तस्स णामं नियमा अत्थि) जिस जीव के नामकर्म होता है उस जीव के अन्तराय कर्म होता ही है ऐसा नियम नहीं हैक्यों कि नामकर्म के साथ अन्तरायकर्म की भजना से वृत्ति कही गई है-परन्तु ऐसा नियम है कि जिस जीव में अन्तरायकर्म होता है उस जीव में नियम से नाम कर्म का सद्भाव होता है अकेवली जीव के नाम और अन्तराय ये दोनों कर्म साथ २ रहते हैं, परन्तु जो केवली जीव हैं उनमें नामकर्म तो रहता है, पर अन्तरायकर्म नहीं रहता है। इसीलिये नामकर्म के साथ अन्तरायकर्म की भजना कही गई है।
गौतम पाभीन। प्रश्न-( जस्म णं भंते ! णाम तस्स अंतराइयौं पुच्छा) હે ભદન્ત ! જે જીવમાં નામકર્મને સદ્ભાવ હોય છે, તે જીવમાં શું અંતરાય કર્મને પણ સદ્ભાવ હોય છે? અને જે જીવમાં અંતરાય કર્મને સદૂભાવ હેય છે, તે જીવમાં શું નામકર્મને પણ સદ્ભાવ હોય છે?
__ महावीर प्रभुन। उत्त२-(गोयमा ! जरस णाम, तस्स अंतराइयं सिय अस्थि, सिय नत्थि, जस्स पुण अंतराइय तस्स णाम नियमा अत्थि) 3 गौतम! જે જીવમાં નામકર્મને સદ્ભાવ હોય છે, તે જીવમાં અંતરાય કર્મને કયારેક સદ્દભાવ હોય છે, અને કયારેક સદ્ભાવ નથી પણ હતું. પરંતુ એ જરૂર નિયમ છે કે જે જીવમાં અંતરાય કર્મને સદ્દભાવ હોય છે, તે જીવમાં નામ કર્મનો પણ અવશ્ય સદ્ભાવ હોય છે. અકેવલી જીવોમાં નામ અને ગોત્ર કર્મો સાથે જ રહે છે, પરંતુ કેવલી જીવમાં નામકર્મને તે સદ્દભાવ હોય છે પણ અંતરાય કર્મને સદભાવ હોતું નથી. તે માટે જ નામકર્મ સાથે અંતરાય કર્મને વિકલ્પ સદ્દભાવ કહેવામાં આવ્યો છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭
