________________
प्रमेयचन्द्रिका टीकाश०८३०१० शानावरणीयादिकमणां सम्बन्धनिरूपणम् ५४५ ___टीका-जस्स णं भंते ! नाणावरणिज्नं तस्स दरिसणावरणिज्ज, जस्स दरिसणावरणिज्जं, तस्स नाणावरणिज्ज ?' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! यस्य खलु जीवस्य ज्ञानावरणीयं कर्म भवति तस्य किं दर्शनावरणीयमपि कर्म भवति ? एवं यस्य जीवस्य दर्शनावरणीयं कर्म भवति, तस्य किं ज्ञानावरणीयमपि कर्म भवति ? भगवानाह-'गोयमा ! जस्स णं नाणावरणीज्जं तस्स दसणावरणिज्जं भी है और नहीं भी होता है-पर जिस जीव के अन्तराय का सद्भाव होता है उस जीव के नियम से गोत्र का सद्भाव होता है।
टीकार्थ-ज्ञानावरणादि कर्मो का कथन चल रहा है अतः सूत्रकार इन्हीं कर्मों की आपसमें एक दूसरे के साथ यथायोग्य-समानाधि करणता और भिन्नाधिकरणता प्रतिपादन करतेहैं-इसमें गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा है (जस्स णं भंते ! णाणावरणिज्ज, तस्स दरिसणावरणिज्ज, जस्स दहिसणावरणिज्जं तस्स नाणावरणिज्ज) हे भदन्त ! जिस जीवके ज्ञानावरणीयकर्मका सद्भाव होता है उस जीवके क्या दर्शनावरणीयकर्म का भी सद्भाव होता है ? इसी तरहसे जिस जीवके दर्शनावरणीकर्म का सद्भाव होता है उसके क्या ज्ञानावरणीयकर्म का सद्भाव होता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-(गोयमा) हे गौतम! हां ऐसी ही बात है कि(जस्स णं नाणावरणिज्ज तस्स दरिसणावरणिज्ज नियमा अस्थि, जस्स હોય છે, તે જીવમાં અંતરાય કર્મને સદ્ભાવ હોય છે પણ ખરો અને નથી પણ હતું. પરંતુ જે જીવમાં અંતરાયને સદ્ભાવ હોય છે, તે જીવમાં નેત્ર કર્મને અવશ્ય સદ્ભાવ હોય છે.
ટીકાર્થ-જ્ઞાનાવરણાદિ કર્મોનું કથન ચાલી રહ્યું છે. તેથી સૂત્રકાર આ સૂત્રદ્વાર તે કર્મોની પરસ્પરની એક બીજા સાથેની યથાયોગ્ય સમાનાધિકરણતા અને અસમાનાધિકરણતાનું પ્રતિપાદન કરે છે. તે વિષયને અનુલક્ષીને નીચેના પ્રશ્નોત્તરોનું આ સૂત્રમાં પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે. __ महावीर प्रभुन गौतम स्वामीना प्रश्न--(जस्स णं भंते ! नाणावरणिज्ज', तास दरिसणावरणिज्ज, जस्स दरिसणावरणिज्ज तस्स नाणावरणिज्ज'?). ભદન્ત ! જે જીવમાં જ્ઞાનાવરણીય કર્મને સદુભાવ હોય છે, તે જીવમાં શું દર્શનાવરણીય કર્મને સદ્ભાવ હોય છે અને જે જીવમાં દર્શનાવરણીય કર્મનો સદૂભાવ હોય છે, તે જીવમાં શું જ્ઞાનાવરણીય કર્મને પણ સદ્ભાવ હોય છે.
भावी२ प्रभुने। उत्तर-(गोयमा !) 3 गौतम ! 1, से मने छे, ( जस्स णं नाणावरणिज्ज तस्स दरिसणावरणिज्ज नियमा अत्थि, जस्स णं
भ ६९
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭
