________________
भगवती सूत्रे
शरीरप्रयोगबन्धो भवति ' दरिसणावरणिज्जकम्मासरीरपओगबंधे णं भंते ! कस्स कम्मस्स उदरणं ' गौतमः पृच्छति - हे भदन्त । दर्शनावरणीय कार्मणशरोरप्रयोगवन्धः खलु कस्य कर्मण उदयेन भवति ? भगवानाह - ' गोयमा ! दंसणपरिणीययाए ' हे गौतम ? दर्शनप्रत्यनीकतया दर्शनस्य चक्षुर्दशनादे स्वदवतां वा या प्रत्यनीकता प्रतिकूलता तयेत्यर्थः ' एवं जहा णाणावर णिज्जं ' एवमुक्त रीत्या यथा ज्ञानावरणीयं ज्ञानावरणीयकार्मणशरीरमयोगबन्धविषये प्रतिपादितं तथैव अत्रापि प्रतिपत्तव्यम्, 'नवरं दंसणनामघेत्तव्वं ' नवरं विशेषस्तु ज्ञानावर
३९०
अब गौतमस्वामी प्रभु से दर्शनावरणीयकार्मणशरीर प्रयोगबंध कैसे होता है इस बात को पूछते हैं - ( दरिसणावर णिज्जकम्मासरीरपओगबंधेणं भंते ! कस्स कम्मस्स उदपणं ) इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - ( गोयमा) हे गौतम! ( दसणपडिणी याए ) दर्शन चक्षुर्दर्शनादि अथवा चक्षुर्दर्शनादिवालों में प्रतिकूल आचरण करने से, ( एवं जहा णाणावरणिज्जं ) इस प्रकार जैसे ज्ञानावरणीयकार्मशरीरप्रयोग के बंध में जो कारण कहे गये हैं उन्हीं कारणों को दर्शन के विषय में करने से, दर्शनावरणीयकार्मणशरीरप्रयोग का बंध होता है। तात्पर्य ऐसा है कि जिस प्रकार ज्ञानावरणीयकार्मणशरीरप्रयोगबंध में ज्ञानप्रत्यनीकता, ज्ञाननिवता, ज्ञानान्तराय, ज्ञानप्रद्वेष, और ज्ञानात्याशातना और ज्ञानविसंवादनयोग ये छह बाह्य कारण कहे गये हैं उसी प्रकार से यहां पर भी दर्शनप्रत्यनीकता दर्शननिहवता, दर्शनान्तराय, ઉદયથી કરેછે. હવે ગૌતમસ્વામી દર્શનાવરણીય કના વિષયમાં પણ એવેાજ પ્રશ્ન पूछे छे -(दरिसणावर णिज्जकम्मा सरीरप्पओगव घे णं भंते ! कस्स कम्मरस उदपणं १ ) હે ભદન્ત! દશનાવરણીય કાણુશરીરપ્રયાગબંધ કયા કર્મીના ઉદયથી થાય છે ? महावीर अलुनो उत्तर- " गोयमा ! " हे गौतम ! ( दंसणपडिणीययाए ) દર્શન પ્રત્યેનીકતાથી એટલે કે ચક્ષુદશનાદિ અથવા ચક્ષુદશનાદિવાળાજને પ્રત્યે પ્રતિકૂલ આચરણ કરવાથી, " एवं जहा णाणावर णिज्जं " તથા જ્ઞાનાવરણીય કાણુ શરીર પ્રયાગમધમાં જે કારણેા કહેવામાં આવ્યાં છે તે કારણેા દશનના વિષયમાં કરવાથી દશનાવરણીય કાણુ શરીર પ્રયાગના ખધ થાય છે. આ કથનને ભાવાર્થ એવા છે કે-જેમ જ્ઞાનાવરણીય કાણુ શરીર પ્રોગ ખંધમાં જ્ઞાનપ્રત્યેનીકતા, જ્ઞાનનિલવતા, સાનાન્તરાય, જ્ઞાનપ્રદ્વેષ, જ્ઞાનાત્યાશાતના અને જ્ઞાનવિસ`વાદન ચૈાગ, એ છ બાહ્ય કારણે કહેવામાં આવ્યાં છે એજ પ્રમાણે દર્શનાવરણીય કાણુ શરીર પ્રયાગખંધમાં પણ દનપ્રત્યેનીકતા, हर्शननिहवता, दर्शनान्तराय, दर्शनप्रद्वेष, दर्शनात्यातना तथा दर्शनविस
श्री भगवती सूत्र : ৩
