________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ८ उ. ९ सू. ६ वैक्रियशरीरप्रयोगबन्धवर्णनम् ३३१ 'जीवस्स णं भंते ! रयणप्पभापुढविनेरइयत्ते, णोरयणप्पमापुढविनेरइयत्ते पुच्छा' हे भदन्त ! जीवस्य खलु रत्नप्रभापृथिवीनैरयिकत्वे, नोरत्नप्रभापृथिवी नैरयिकत्वे, पुनरपि रत्नप्रभापृथिवीनैरयिकत्वे सति रत्नप्रभापृथिवीवक्रियशरीरप्रयोगवन्धान्तरं कालतः कालापेक्षया कियचिरं भवति ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा ! सव्वबंधंतरं जहण्णेणं दसवाससहस्साई अंतोमुहुत्तमभहियाई, उक्कोसेणं वणस्सइकालो' हे गौतम ! तथाविधपृथिवीनरयिकवैक्रियशरीरप्रयोगस्य सर्वबन्धान्तरं जघन्येन दशवर्ष सहस्राणि अन्तर्मुहूर्ताभ्यधिकानि भवति, उत्कृष्टेन तु वनस्पतिकालो भवति,
अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं-जीवस्स णं भंते ! रयणप्पभापुढविनेरइयत्ते, णो रयणप्पभापुढवि नेरइयत्ते पुच्छा) हे भदन्त ! जीव रत्नप्रभा पृथिवी का नैरयिक हो-और मरकर वह उस रत्नप्रभा पृथिवी का नरयिक रूप से पुनः उत्पन्न न हो-अन्य जगह उत्पन्न हो जावे और बाद में पुनः वह रत्नप्रभापृथिवी में ही उत्पन्न हो तो ऐसी स्थिति में उस रत्नप्रभापृथिवी गत उस नारक जीव के वैक्रिय शरीर का बन्धान्तर सर्वबन्धान्तर एवं देशबंधान्तर काल की अपेक्षा कितना होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-(गोयमा) हे गौतम ! (सव्व. बंधंतरं जहण्णेणं दसवाससहस्साई, अंतोमुहुत्तमभहियाइं उक्कोसेणं वणस्सहकालो) ऐसी स्थिति में उस प्रथम रत्नप्रभा भूमिगत नारक जीव से वैक्रिय शरीर का सर्वबन्धान्तर जघन्य से अन्तर्मुहूर्त अधिक दश हजार वर्ष का होता है। इस का तात्पर्य ऐसा है कि यहां पर दश રૂપ થાય છે. હવે ગૌતમસ્વામી મહાવીર પ્રભુને એ પ્રશ્ન પૂછે છે કે " जीवस्स णं भंते ! रयणप्पभा पुढवि नेरइयत्ते, णो रयणप्पभा नेरइयत्ते, पुच्छा" B महन्त ! ७ मे २नमावीमा ना२४३३ पन्न थयो હોય, ત્યાંથી મારીને તે રત્નપ્રભા પૃથ્વી સિવાયની કઈ અન્ય જગ્યાએ ઉત્પન્ન થઈ જાય. અને ત્યાંથી મરીને ફરીથી તે નારક જીવના વક્રિયશરીરનું સર્વબંધાન્તર કાળની અપેક્ષાએ કેટલું હોય છે ?
भावीर प्रभुने। उत्तर-“ गोयमा' 3 गौतम ! “ सव्वधतर जहण्णेण दसवाससहस्साई अतोमुहुत्तममहियाई, उक्कोसेणं वणस्सइकालो" मेवी स्थितिमा પહેલી રત્નપ્રભા નામની પૃથ્વીના નારક જીવના વૈક્રિયશરીરને સર્વબંધાતરકાળ ઓછામાં ઓછા ૧૦ હજાર વર્ષ કરતા એક અધિક અન્તમુહૂર્ત પ્રમાણ હોય છે અને વધારેમાં વધારે વનસ્પતિકાળ પ્રમાણ હોય છે, જઘન્ય સર્વબંધાતરકાળ ૧૦ હજાર વર્ષ અને એક અંતમુહૂર્તને શા માટે કહ્યો છે. તે હવે સ્પષ્ટ કરવામાં આવે છે-રત્નપ્રભા નરકમાં નારકનું જન્ય આયુ ૧૦ હજાર
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭
