________________
प्रमेयचन्द्रिका टी० श० ८ ३० ९ सू०
प्रयोगबन्धनिरूपणम्
१९९
अनादिको वा अपर्यवसितः, सोदिको वा अपर्यवसितः सादिको वा सपर्यवसितः, तत्र जीवव्यापारेण जीवप्रदेशानाम् औदारिकादिशरीर पुद्गलानां च बन्धः प्रयोगबन्धः तस्य, च चत्वारो विकल्पा भवन्ति, तथाहि - अनादिकम् अपर्य बसितम् १, अनादिकं सपर्यवसितम् २, सादिकम् अपर्यवसितम् ३, सादिकं सप
सम्४, किन्त्वत्र तेषु चतुर्षु त्रय एव विकल्पाः अनादिकसपर्यवसितरूपद्वितीयविकल्पवर्जिताः संभवन्ति, तत्र प्रथमभङ्गोदाहरणायाह - ' तत्थ णं जे से' इत्यादि । तेषु च असंख्यात प्रदेशिकजीवस्य ये अष्टौ मध्यप्रदेशाः सन्ति तेषाम् अनादिकोपर्यवसितो बन्धो भवति, यतो हि यदापि जीवः केवलिसमुद्घातसमये समग्रलोकं व्याप्य तिष्ठति तदापि असौ तथाविधायामेव स्थितौ तिष्ठति, अन्येषां पुनर्जीवप्रदेशानां वा सपज्जबसिए" १ अनादि अपर्यवसित, २ सादिअपर्यवसित, और सादिसपर्यवसित, जीव के व्यापार से जीवप्रदेशों का और औदारिककादिशरीरों का जो बंध है वह प्रयोगबंध है। इसके चार विकल्प होते हैं - अनादि अपर्यवसित १, अनादि सपर्यवसित २, सादिअपर्यवसित ३, और सादिसपर्यवसित ४, किन्तु इन चार विकल्पों में से यहां तीन ही विकल्प बनते हैं-अनादि सपर्यवसितरूप द्वितीय विकल्प नहीं बनने से छोड़ दिया गया है। प्रथम भंग को उदाहरण द्वारासमझाने के लिये सूत्रकार कहते हैं-' तत्थ णं जे से ' इत्यादि, असंख्यात प्रदेशों वाले जीव के जो आठ मध्य के प्रदेश हैं, उनका अनादि अपर्य वसित बंध होता है । क्यों कि जिस समय केवली भगवान् केवलि समुदूधात करते हैं उस समय वे समग्रलोक को व्याप्त कर लेते हैं परन्तु वे मध्यप्रदेश उनके उसी स्थिति में रहते हैं उनमें कोई विपरिवर्तन नहीं
-
aquafag, aige at 8¶zafug) (1) Mailê myu'alud, (2) zule અપ વસિત અને (૩) સાદિ સપયવસિત. જીવના વ્યાપારથી જીવપ્રદેશેાના અને ઔદારિકાદિ શરીર પુગલાના જે મધ થાય છે, તેને પ્રયાગમધ કહે छे, तेना यार विल्य थाय छे - (१) मनाहि अपर्यवसित, (२) मनाहि सपय: पचित, (3) साहि अपर्यवसित माने (४) साहि सपर्यवसित. परन्तु भा ચાર વિકલ્પામાંથી અહીં ત્રણ વિકલ્પ જ અને છે, અનાદિ સમ્રિત રૂપ બીજો વિકલ્પ અનતા નથી, તેથી ઉપર મુજખ ત્રણ પ્રકાર પડે છે, હવે પહેલા लौंगने उहाहर द्वारा समभववाने भाटे सूत्रअर 5 ઈત્યાદિ, અસખ્યાત પ્રદેશાવાળા જીવના જે આઠ મધ્યપ્રદેશેા છે, તેમના અનાદિ અપ વસિત ખધ થાય છે, કારણ કે જે સમયે કેવલી ભગવાન કેવલી સમુદ્લાત કરે છે, તે સમયે તેએ સમગ્ર લેાકને બ્યાસ કરી લે છે. પરન્તુ તેમના તે મધ્યપ્રદેશેા એજ સ્થિતિમાં રહે છે તેમાં કાઇ પરિવર્તન થતું નથી
" तत्थ णं जे से "
श्री भगवती सूत्र : ৩
