________________
प्रमेयचन्द्रिकाश० टी० श०८ 30 ८ सू० ५ कर्मप्रकृति-परीषहवर्णनम् ११३ आनुपूा यथानुपूर्वी अनुक्रमेण पञ्च क्षुधा-पिपासा शीतो-ष्ण-दंशमशकपरीषहाः, इत्याशयः, एतेषु च वेदनीयजन्या पीडैव भवति, तदधिसहनं-तु चारित्रमोहनीय क्षयोपशमादिसंभवं बोध्यम् , अधिसहनस्य चारित्ररूपत्वात् चर्यादिकं तु प्रतिपादितमेव, गौतमः पृच्छति-'दसणमोहणिज्जे णं भंते ! कम्मे कइ परीसहा समोयरंति ?' हे भदन्त ! दर्शनमोहनीये खलु कर्मणि विषये कति परीषहाः समवतरन्ति ? भगवानाह-' गोयमा ! एगे दंसणपरीसहे समोयरइ ' हे गौतम ! दर्शनमोहनीये कर्मणि विषये एको दर्शनपरीषहः समक्तरति, दर्शनस्य तत्वश्रद्धानरूपत्वात् दर्शनमोहनीयस्य क्षयोपशमादौ तत्संभवात् , दर्शनमोहनीयस्योदये तु तत्संभवा भावात् तत्र केवलं दर्शनपरीपहः समवतरति, इति । गौतमः पृच्छति-'चरित्तमोहसमाविष्ट हुए हैं। इन परीषहों में जो पीडा होती है वह वेदनीयकर्मजन्य होती है। तथा इस पीडा को जो सहन करना होता है वह चारित्र मोहनीय कर्म के क्षयोपशमादि के होने से होता है । क्यों कि सहन करना यह चारित्ररूप होता है । चर्यादिक तो कहे ही जा चुके हैं । अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं- (दसणमोहणिज्जे णं भंते ! कम्मे कह परीसहा समोयरंति ) हे भदन्त ! दर्शन मोहनीय कर्म में कितने परीषहों का समावेश होता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं (गोयमा) हे गौतम! (एगे दंसणपरीसहे समोयरइ ) दर्शनमोहनीय कर्म में एक दर्शन परीषह का समावेश होता है। क्यों कि दर्शन तत्वश्रद्धानरूप होता है। तत्वश्रद्धानरूप दर्शनमोहनीय कर्म के क्षयोपशमादि होने पर होता है। दर्शनमोहनीय के उदय होने पर तो तत्व श्रद्धानरूप અને મલ, આ ૧૧ અગિયાર પરીષહેને વેદનીય કર્મમાં સમાવેશ થાય છે. આ પરીષહોમાં જે પીડા થાય છે તે વેદનીય કમ જન્ય હોય છે. તથા તે પીડાને જે સહન કરવી પડે છે તે ચારિત્ર મોહનીય કમને ક્ષપશમાદિ થવાથી જ સહન કરવી પડે છે. કારણ કે સહન કરવું એ ચારિત્રરૂપ હેય છે. ચર્યાદિકને અર્થ પહેલા આપી દેવામાં આવ્યું છે
गौतमस्वाभानी प्रश्न-“दसणमोहणिज्जेणं भंते ! कम्मे कइ परीसहा समो. यरंति ?" 3 महन्त ! शन मोडनीय म भाटखा परीषडानी समावेश थाय छ ?
भावीर प्रसन। उत्त२- गोयमा ! " गौतम! “ एगे दंसणपरीसहे समोयरइ" शनमालनी मां से शन परीषडने। समावेश थाय छ, કારણ કે દર્શન તત્વશ્રદ્ધાનરૂપ હોય છે. તત્ત્વશ્રદ્ધાનરૂપ દર્શન મોહનીય કમને ક્ષપશમાદિ થાય ત્યારે થાય છે. દર્શનમેહનીયને ઉદય થતા તે તત્ત્વશ્ર. દ્વાનરૂપ દર્શન થતું નથી. તેથી દર્શન મેહનીય કર્મમાં દર્શનપરીષહને સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
श्री.भगवती सूत्र : ७
