________________
भगवतीसगे सत्त्वेन तस्मयोगपरिणतानां पुद्गलानां स्पर्शेन्द्रियप्रयोगपरिणतत्वस्यैव संभवात् । एवं 'जे पज्जत्ता सुहुमपुढविकाइया एवं चेव' ये पर्याप्तकाः सूक्ष्मपृथिवीकायिकैकेन्द्रियप्रयोगपरिणताः पुद्गलाः प्रज्ञप्ताः ते एवमेव-नियमतः स्पर्श न्द्रियप्रयोगपरिणता एव भवन्ति । 'जे अपज्जत्ता बायरपुढविक्काइया एवं चेत्र' ये अपर्याप्तकाः बादरपृथिवीकायिकैकेन्द्रियप्रयोगपरिणताः पुद्गलाः प्रज्ञप्तास्ते एवमेव-स्पर्श न्द्रियप्रयोगपरिणता एव भवन्तीत्यर्थः । ‘एवं पज्जत्तगा वि' एवं एक स्पर्श न इन्द्रियका ही सद्भाव होता है । अतः तत्पयोगपरिणत पुद्गलोंमें स्पर्शनइन्द्रियप्रयोगपरिणतता का ही संभव होता है । 'एव जे पज्जत्ता सुहुमपुढविकाइया एवं चेव) तथा जो पर्याप्तक सूक्ष्मपृथिवीकायिक एकेन्द्रियपयोगपरिणतपुद्गल कहे गये हैं, वे भी नियमसे एक स्पर्शन इन्द्रियप्रयोगपरिणत ही होते हैं । यहाँ सूत्र में जो 'जे अपज्जत्ता' ऐसा बहुवचन विशेषण पुदगलोंका नहीं समझना चाहिए, क्योंकि पर्याप्तक और अपर्याप्तक पुद्गल नहीं होते हैं पर्याप्तक अपर्याप्तक तो जीव होते हैं अतः यहां पर विशेषण पुद्गलोंका न करके जीवोंका ही किया गया है क्योंकि पर्याप्तक जीव द्वारा गृहीत जो पुद्गल हैं वे, पर्याप्तक और अपर्याप्तक जीव द्वारा गृहीत पुद्गल अपर्याप्तक मान लिये जाते हैं । जे अपज्जत्ता बायरपुढविकाइया एवं चेव' जो पुद्गल अपर्याप्तक बादरपृथिवीकायिककी एकेन्द्रियके प्रयोग परिणत कहे गये हैं, वे भी केवल एक स्पर्शन इन्द्रियके प्रयोगसे આદિન એક પથેન્દ્રિયને જ સદ્દભાવ હોય છે તેથી તેના પ્રયોગથી પરિણત પુદગલમાં २५न्द्रिय प्रयोगपरिणतता संभवी श छे. ' एवं जे पज्जत्ता सुहमपुढविकाइयाएवं चेत्र' तथा यात सूक्ष्म ५६वीयि: मेलेन्द्रिय प्रयोगपरित पुnan xiछ, तमा ५ नियमथा। २५न्द्रिय प्रयोगपरिणत सहाय छे. मह र 'जे अपज्जत्ता' એવું જે પુદગલોનું બહુવચનવાળું વિશેષણ આપવામાં આવ્યું છે તેને જીવોનું વિશેષણ સમજવું. કારણ કે પુદગલો પર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તક હોતા નથી પણ જીવ પર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તક હોય છે. તેથી અહીં પર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તક, આ બન્ને વિશેષણો જીવને લાગુ પડે છે તેમ સમજવું, કારણ કે પર્યાપ્તક જીવ દ્વારા ગૃહીત જે પુદગલે છે તેમને પર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તક જીવ દ્વારા ગૃહીત જે પુદગલે છે તેમને અપર્યાપ્તક માની सेवामा मा छे. 'जे अपज्जत्ता बायरपुढविकाइया एवं चेव' रे पुग અપર્યાપ્તક બાદર પૃથ્વીકાયિક એકેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત કહ્યાં છે, તે પણ એક
श्री. भगवती सूत्र :
