________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ८ उ. २ सू. १० लब्धिस्वरूपनिरूपणम् ४७९
अथ त्रयोदशलेश्याद्वारमाह-'सलेस्सा णं भंते ! जीवा कि नाणी, अन्नाणी' हे भदन्त ! सलेश्याः लेश्यावन्तः खलु जीवाः किं ज्ञानिनो भवन्ति, अज्ञानिनो वा भवन्ति ? लेश्या च कृष्णादिद्रव्यसम्बन्धात् आत्मपरिणामविशेषलक्षणा बोध्या, सा च प्रज्ञपनायाः १७ सप्तदशपदे प्ररूपिता तत एव द्रष्टव्या । भगवानाह-'जहा सकाइया' हे गौतम ! यथा सकायिकाः भजनया पञ्चज्ञानिनः, यज्ञानिनश्च प्रतिपादितास्तथैव सलेश्या अपि भजनया पश्च ज्ञानिनः, व्यज्ञानिनश्च वक्तव्याः केवलिनामपि शुक्ललेश्यासद्भावेन सलेश्यत्वात् । गौतमः पृच्छति-'कण्हलेस्सा णं भंते ! जीवा किं नाणी, अन्नाणी' हे भदन्त ! कृष्ण लेश्यावन्तः खलु जीवाः लेण्याद्वारका कथन करते हैं- 'सलेस्सा णं भंते ! जीवा किं नाणी, अन्नाणी' हे भदन्त ! जो जीव लेश्यावाले होते हैं वे क्या ज्ञानी होते हैं या अज्ञानी होते हैं ? कृष्णादि द्रव्यके संबंधसे आत्मपरिणाम विशेषका नाम लेश्या है, इस लेश्या की प्ररूपणा प्रज्ञापना के १७ वें पदमें को गई है। वहीं पर इसे देख लेना चाहिये । उत्तरमें प्रभु कहते हैं- 'जहा सकाइया' हे गौतम ! जिस प्रकारसे सकायिक जीव भजनासे पांच ज्ञानवाले और तोन अज्ञानवाले कहे गये हैं- उसी प्रकारसे सलेश्य जीव भी भजनासे पांच ज्ञानवाले और तीन अज्ञान वाले कहे गये है। यहां सलेश्य जीवोंको जो पांच ज्ञानवाले भजनासे कहा गया है उसका कारण यह है कि केवली भी पूर्वप्रज्ञापननय की अपेक्षासे शुक्ल लेश्यावाले कहे गये हैं। अतः इनमें एक केवलज्ञान ही होता है। अब गौतम स्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं- 'कण्हलेस्सा णं भंते जीवा किं नाणी, अन्नाणी' हे भदन्त ! कृष्णलेश्यावाले जीव
वे सूत्र४२ तमना लेश्या६।२। माश्रय ४शन डे छे :- ‘सलेस्साणं भंते जीवा किं नाणी अन्नाणी'सावन ! रे । वेश्यावाणा डाय छे. ते ज्ञानी હોય છે કે અજ્ઞાની હોય છે. કૃષ્ણાદિ દ્રવ્યના સંબંધવાળા આમ પરિણામ વિશેષનું નામ લેશ્યા છે. એ લેશ્યાનું નિરૂપણ પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના સત્તરમાં પદમાં કરાયું છે. એટલે તે नवानी छापाजामामे त्यां न ले. उत्तर :- 'जहा सकाइया' गौतम । જે રીતે સકાયિક જીવને ભજનાથી પાંચ જ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાન કહ્યા છે. તે જ રીતે લેશ્યાવાળા જીવ પણ ભજનાથી પાંચ જ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાનવાળા હોય છે. અહીંઆ સલેશ્ય છેને ભજનાથી પાંચ જ્ઞાનવાળા કહ્યા છે. તેનું કારણ એ છે કે કેવળી પણ પૂર્વપ્રજ્ઞાપનનયની અપેક્ષાએ શુકલ લેક્ષાવાળા કહેવાય છે. એટલે તેમાં એક विज्ञान डाय . प्रम:- कण्हलेस्साणं भंते जीवा कि नाणी अन्नाणी'
श्री. भगवती सूत्र :
