________________
२५६
भगवतीसूत्रे मस्तथा उपयुज्य उपयुक्तेन उपयोगपूर्वक, भणितव्याः, तदनुसारेण द्रव्य वक्तव्यतावधिमाह-यावत्-संख्येयानि असंख्येयानि, असंख्यातान्तनारकादिवक्तव्यतापर्यन्ताश्रयं तत्सूत्रमित्यर्थः, अत्रत्यविशेषमाह-अनन्तानि एवमेव बोध्यानि, 'नवरं एक्कं पदं अन्भहियं जाव अहवी अणंता परिमंडलसंठाणपरिणया जाव अणंता आययसं ठाणपरिणया' नवरम् विशेषः पुनरेक पदम् अभ्यधिक वक्तव्यमत्र, तच्च पदम् 'अनन्तानि' इति बोध्यम्, तदेव सूचयन्नाहयावत् – संख्येयानि, असंख्येयानि अथवा अनन्तानि व्याणि परिमण्डलप्रकारसे उपयोगपूर्वक विचार करके इन्हें यहां कहना चाहिये । उसके अनुसार द्रव्यवक्तव्यताकी अवधिको प्रकट करनेके अभिप्रायसे मूत्रकार कहते हैं 'जाव असंखेज्जा अणंता एवंचेव' यहां यावत् पदसे संख्यात द्रव्योंका ग्रहण हुआ है तात्पर्य कहनेका यह है कि संख्यात असं ख्यात एवं अनन्त द्रव्योंका परिणाम इसी तरहसे जानना चाहिये । नवम शतकमें बत्तीसवे उद्देशकमें प्रवेशनकमें जो द्रव्योंके परिणामके विषयमें सूत्र कहा गया है वह वहां संख्यात, असंख्यात नारकआदि द्रव्यकी वक्तव्यता पर्यन्त ही कहा गया है वहां पर अनन्त द्रव्योंकी वक्तव्यताके विषयमें कथन नहीं किया गया है अतः 'नवरं एक्कं पदं अन्भहियं' इस सूत्रानुसार इस वक्तव्यतामें 'अनन्तद्रव्य' इस पदको भी ग्रहण करलेना चाहिये । तथाच । 'जाव अणंतापरिमंडलस ठाणपरिणया जाव अणंता आययसंठाणरिणया' यावत् संख्यात, असं ख्यात अथवा अनन्त द्रव्यपरिमंडल संस्थानपरिणत होते हैं यावत् વિચારમાં કહીશું, તો એજ રીતે ઉપયોગ પૂર્વક વિચાર કરીને સમજી લેવા. તે અનુસાર २०५ १५०यतानी सपधिन प्रगट ४२वाना अमिप्रायथा सूत्रा२ ४ छ , 'जाव असंखेज्जा अणंता एवं चेव' मडीया यावत् ५४थी सयात द्रव्योर्नु अडथयेछ. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે સંખ્યાત અસંખ્યાત અને અનંત દ્રવ્યોનું પરિણામ એજ રીતે સમજી લેવું. નવમા સતકના ત્રીજા ઉદેશમાં શરૂઆતમાં જે દ્રવ્યના પરિણમન વિષયમાં સૂત્ર કહેલ છે તે ત્યાં સંખ્યાત અસંખ્યાત નારકઆદિ દ્રવ્યની વ્યકતવ્યતા પર્વતજ કહેલ છે. ત્યાં આગળ અનંત દ્રવ્યની વ્યકતવ્યતાના વિષયમાં કથન કરવામાં भाव्यु थी. मत: 'नवरं एक पदं अब्भडियं' २॥ सूत्र प्रभाए 20 तम मनात द्र०५ मे पहने ५५ ७५ री सेवु नये तेवी रीत 'जाव अणंता परिमंडलसंठाणपरिणया जाव अणंता आयय संठाणपरिणया' यावत्-'भ्यात्
श्री. भगवती सूत्र :
