________________
१५६
भगवतीसरे परिणतं भवति, ३ संरम्भ-सत्यमनःप्रयोगपरिणत भवति, ४ असंरम्भ-सत्यमन: प्रयोगपरिणत भवति, ५ समारम्भ-सत्यमनःप्रयोगपरिणत भवति, ६ असमारम्भ-सत्यमनःप्रयोगपरिणतं भवति ?, भगवानाह-'गोयमा ! आरंभ-सच्चमणप्पओगपरिणए वा, जाव असमारंभ-सचमणप्पभोगपरिणए वा' हे गौतम ! सत्यमन:प्रयोगपरिणत द्रव्यम् आरम्भसत्यमनःप्रयोगपरिणतं वा भवति, यावत्-अनारम्भ सत्यमनःप्रयोगपरिणत वा भवति, संरंम्भसत्यमनःप्रयोगपरिणत वा भवति, असंरम्भसत्यमनःप्रयोगपरिणतं वा भवति, समारम्भसत्यमनःप्रयोगपरिणत वा भवति,असमारम्भ सत्यमनःप्रयोगपरिणत वा भवति, तत्र आरम्भः-प्राणातिपातः तद्विषये मनोव्यापारलक्षणमनःप्रयोगेण परिणामप्राप्तद्रव्यपुद्गलः आरम्भहोता है ? अथवा संरंभ सत्यमनःप्रयोगपरिणत होता है ? अथवा असंरम्भसत्यमनः प्रयोगपरिणत होता है ? अथवा समारंभ सत्यननः प्रयोगपरिणत होता है ? अथवा असमारंभ सत्य मनःप्रयोग परिणत होता है ? इसके उत्तरमें प्रभु कहते हैं-'गोयमा' हे गौतम ! आरंभसच्चमणप्प
ओगपरिणए वा जाव असमारंभसच्चमणप्पआगपरिणए वा' सत्यमनः प्रयोगपरिणत जो द्रव्य होता है वह आरम्भसत्यमनःप्रयोगपरिणत होता है, अथवा यावत्-अनारंभसत्यमनः प्रयोगपरिणत होता है, या संरंभसत्यमन: प्रयोगपरिणत होता है, या असंरंभ सत्यमनः प्रयोग परिणत होता है, या समारंभसत्यमनः प्रयोगपरिणत भी होता है, या असमारंभ सत्यमनः प्रयोगपरिणत भी होता है। प्राणातिपात का नाम आरंभ है, इस आरंभ में मनका जो व्यापार है वह आरंभ સત્યમનઃ પ્રયોગપરિણત હોય છે? કે અનારંભ સત્યમનઃ પ્રયોગપરિણત હોય છે કે સંરંભ સત્યમના પ્રોગપરિણત હોય છે? કે અસંરંભ સત્યમનઃ પ્રયોગપરિણત હોય છે? કે સમારંભ સત્યમનઃ પ્રગપરિણત હોય છે કે અસમારંભ સત્યમનઃ પ્રયોગપરિણત डाय छ?
__ मडावीर प्रभुने। उत्तर-'गोयमा !! गौतम ! 'आरंभसच्चमणप्पओगपरिणए वा जाव असमारंभसञ्चमणप्पओगपरिणए वा ' ले द्रव्य सत्यमानःप्रयोगपरिणत હોય છે, તે આરંભ સત્યમનઃ પ્રગપરિણત પણ હોય છે, અનારંભ સત્યમનઃ પ્રયોગપરિણા પણ હોય છે, સંરંભ સત્યમનઃ પ્રગપરિણત પણ હોય છે, અસંરંભ સત્યમનઃ પ્રયોગપરિણત પણ હેય છે, સમારંભ સત્યમનઃ પ્રગપરિણત પણ હોય છે અને અસમારંભ સત્યમન: પ્રાગપરિણત પણ હોય છે.
પ્રાણાતિપાતને આરંભ કહે છે. તે આરંભવિષયક મનને જે વ્યાપાર (પ્રવૃત્તિ) હોય છે તેને આરંભમનઃ પ્રયોગ કહે છે, અને આ પ્રકારના મનઃપ્રયોગથી પરિણમન
श्री. भगवती सूत्र :
