________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ८ उ. १ सू. ६ सूक्ष्मपृथ्वीका यस्वरूपनिरूपणम् ८९ श्रोत्रेन्द्रिय-चक्षुरिन्द्रिय- यावत्-स्पर्शेन्द्रिय
तेजस कार्मणशरीरप्रयोगपरिणतास्ते
प्रयोगपरिणताः (पञ्चमो दण्डकः ५) || सू० ६ ॥
टीका- ' जे
अपज्जत्तमुहुम पुढविकाइय एगिंदियओरालियतेयकम्मासरीरपओगपरिणया ते फार्सिदियपओगपरिणया ' ये ये अपर्याप्तसूक्ष्मपृथिवीकायिकै केन्द्रियौदारिकतेज सकार्मणशरीरप्रयोगपरिणताः पुद्गलाः प्रज्ञप्तास्ते केवलं स्पर्शेन्द्रियप्रयोगपरिणता एव भवन्ति, एवं ' जे पज्जत्तसुहुम० एवं उतने शरीर कहना चाहिये. (जाव जे य पज्जन्त्ता सव्वट्टसिद्ध अणुत्तरे ववाइय जाव देवपंचिदिय पओगपरिणया दंडगा ५) यावत् जो पुद्गल पर्याप्त सर्वार्थसिद्ध अनुत्तरोपपातिक देवोंकी पांच इंद्रियोंके एवं वैकिय तेजस और कार्मण शरीरके प्रयोग से परिणत हुए कहे गये हैं, वे पुद्गल श्रोत्रेन्द्रिय, चक्षु इन्द्रिय यावत् स्पर्शन इन्द्रिय इन पांच इन्द्रियों के प्रयोग से परिणत होते हैं । इस प्रकार यह पांचवां दण्डक हैं ।
टीकार्थ - इस सूत्र द्वारा सूत्रकारने शरीरेन्द्रियनामका पांचवां दण्डक कहा है - इसमें उन्होंने यह कहा है कि 'जे अपज्जत्ता सुमपुढवीarterfiदिय 'ओरालिय तेयाकम्मा सरीरपओगपरिणया ते फासिंदियपओगपरिणया' जो पुद्गल अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिककी एक इन्द्रियके प्रयोग से तथा उसके औदारिक, तैजस और कार्मण शरीर के प्रयोग से परिणत हुए कहे गये हैं वे केवल एक स्पर्शन इन्द्रिय सन्त्रसिद्ध अणुत्तरोक्वाइय जाव देव पंचिदियवेउब्विय तेयाकम्मा सरीरपओगपरिणया ते सोइंडियचक्खिदिय जात्र फार्सिदियपओगपरिणया दंडगा ५ ) યાવત્ જે પુદ્ગલા પર્યાપ્ત સવા'સિદ્ધ અનુત્તરૌપપાતિક દેવાની પાંચ ઇન્દ્રિયાના પ્રયાગથી અને વૈક્રિય, તૈજસ અને કાણુ શરીરના પ્રયેાગથી પરિણત હાવાનું કહ્યું છે, તે પુદ્ગલા શ્રોત્રેન્દ્રિય, ચક્ષુન્દ્રિય, પ્રાણેન્દ્રિય, હિવાઇન્દ્રિય અને સ્પર્શેન્દ્રિય, આ પાંચ ઇન્દ્રિયાના પ્રયોગથી પરિણત હોય છે. આ પ્રકારનુ આ પાંચમું દંડક છે.
ટોકા- આ સૂત્રદ્રારા સૂત્રકારે શરીરેન્દ્રિય નામના પાંચમાં દંડકનું પ્રતિપાદન र्यु ं छे. तेथ्यो उहे छे हैं- 'जे अपज्जत्तगा सुहुमपुढविकाइय एगिंदियओरालिय तेयाकम्मा सरीरपओगपरिणया ते फार्सिदियपओगपरिणया' ने युद्ध अपर्याप्त સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયિકની એકેન્દ્રિયના પ્રયોગથી તથા તેના ઔદારિક, તૈજસ અને કાણુ શરીરના પ્રયાગથી પરિણત થયેલા કહ્યાં છે, તે પુઢગલેા એક માત્ર સ્પર્શેન્દ્રિયના પ્રયાગથી જ પરિણત હોય છે— અન્ય ઇન્દ્રિયાના પ્રયાગથી પરિણત હાતા નથી, કારણ કે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૬
