________________
८४४
भगवतीसूत्र अपि पुद्गला अवमासन्ते प्रकाशकाः भवन्ति, उद्द्योतयन्ति वस्तु प्रकाशयन्ति, तपन्ति तापं कुर्वन्ति, प्रभासन्ते तथाविधवस्तुदाहकतया दीप्यन्ते किम् ? भगवानाह-'हंता, अत्थि' हे कालोदायिन् ! हन्त, सत्यम् , अचित्ता अपि पुद्गलाः अवभासन्ते इति अस्ति संभवति इति भावः । अपिशब्दात् सचित्ताः अग्निकायादयस्तु अवभासन्ते एवेति सूचितम् कालोदायी पृच्छति-'कयरे गं भंते ! अचित्ता वि पोग्गला ओभासंति जाव पभासंति ? हे भदन्त ! कतरे खलु कथं तावत् अचित्ता अपि पुद्गलाः अवभासन्ते प्रकाशका भवन्ति, कालोदायीने प्रभुसे ऐसा पूछा है कि 'अत्थि भंते ! अचित्ता वि पोग्गला ओभासंति, उज्जोवेति, तवेंति, पभासेंति' हे भदन्त ! यह संभवित होता है कि अचित्त भी पुद्गल प्रकाश करनेवाले होते हैं ? वे उद्योत करते हैं वस्तुको प्रकाशयुक्त करते हैं ! तपते हैं गर्मी पहुंचाते हैं ? वस्तुको जलाने वाले होनेसे वे स्वयं चमकते हैं क्या! इसके उत्तरमें प्रभु उनसे कहते हैं 'हंता, अत्थि' हे कालोदायिन् ! यह सत्य है कि अचित्त भी पुद्गल प्रकाशक होते हैं। यहां अपि' शब्दसे यह सूचित किया गया है कि अग्निकायादिक सचित्त पुद्गल तो अवभासक होते ही हैं उनके विषयकी तो चर्चा ही क्या करना । पर इनसे भिन्न जो अचित्त पुद्गल हैं वे भी अवभासक यावत् प्रभासक होते हैं । अब कालोदायी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं (कयरे णं भंते ! अचित्ता वि पोग्गला ओभासंति, जाव पभासंति) हे - આ વિષયને અનુલક્ષીને મહાવીર પ્રભુને કાલેદાયી અણગાર આ પ્રમાણે પ્રશ્ન पूछे छ- 'अत्थिणं भंते! अचित्ता वि पोग्गला ओभास ति, उज्जोवें ति, तवेंति, पभासे ति" महन्त ! शुभ समवी श छ, अथित्त पुगत ५] ta આપતા હોય છે ? તેઓ શું વસ્તુને પ્રકાશિત કરે છે? તેઓ શું ગરમી આપે છે? અને શું વસ્તુને પ્રજવલિત કરનારા હોવાથી તેઓ પોતે જ ચળકે છે?
सहायीना प्रश्न उत्तर भापता महावीर प्रभु ४९ छ- 'हता. अस्थि । હા, કાલેદાયી ! એ વાત ખરી છે કે અચિત્ત પુદ્ગલે પણ પ્રકાશક હોઈ શકે છે. અહીં 'अपि' शम्थी से सूयित थाय छमामय सथित पुस त युत હાય જ છે, તેની તો વાત જ શી કરવી! પણ તેમના કરતા ભિન્ન એવાં જે અચિત પુદગલે હોય છે તેઓ પણ પ્રકાશ, ગરમી આદિથી યુકત હોઈ શકે છે.
કાલેદાયી એવા પુદ્ગલ કયાં કયાં છે તે જાણવાની જિજ્ઞાસાથી મહાવીર પ્રભુને मा प्रभारी प्रश्न पूछे छ- कयरे णं भंते ! अचित्ता वि पोग्गला ओभासंति,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
