________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ७ उ.९ मु. २ महाशिलाकण्टकसंग्रामनिरूपणम् ६८९ ____टीका-'णायमेयं अरहया, विन्नायमेयं अरहया, मुयमेयं अरहया' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! ज्ञातं सामान्यतो विदितम् एतद्-वक्ष्यमाणं वस्तु अर्हता भगवता, विज्ञातं केवलज्ञानेन विशेषरूपेण ज्ञातं भवेत् एतत् वक्ष्यमाणं वस्तु अर्हता भगवता । स्मृतमिव स्मृतं भवेत् एतत्-वक्ष्यमाणं वस्तु अर्हता भगवता, स्पष्टप्रतिभाससद्भावात्, वक्ष्यमाणमेवाह-'महासिलाकटए संगामे२'यत्हित्था) इसके बाद उनदोनों इन्द्रोमें देवेन्द्र शक्र और मनुजेन्द्र कोणिक राजामें आपसमें युद्ध प्रारंभ हो गया कोणिक राजा एक हाथीसे भी शत्रुपक्ष को जीतने के लिये समर्थ हैं इसीसे उन्होंने महाशिलाकंटक संग्राम को करते हुए नवमल्लकी और नवलेच्छकी १८ अढारह गणराजाओंको जो कि काशी और कोशल के थे मारा, उनके योद्धाओं को मारा, उनकी चिह्नयुक्त ध्वजाओं और पताकाओंको नष्ट कर दिया उन्हें कष्टगत माणोंवाला बना दिया तथा चारों दिशाओंमें उन्हें भगा दिया।
टीकार्थ-सूत्रकारने इस सूत्रद्वारा महाशिलाकंटक संग्राम के विषय की वक्तव्यताका कथन किया है । इसमें गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा है कि भदन्त ! 'णायमेयं अरहया' जिस वस्तुका कथन आगे किया जानेवाला है, वह वस्तु सामान्य रूपसे अहंत प्रभुने जानी है 'विनायमेय अरहया' तथा केवलज्ञानरूप विशेषबोधसे उन्हीं अहंत प्रभुने उसी वस्तुको विशेषरूपसे जानी है तथा इसी वक्ष्यमाण वस्तुका 'सुयमेयं अरहया' उन्हीं अहंत प्रभुने स्पष्टप्रतिभासका सद्भाव होनेसे અને મનુજેન્દ્ર કૃણિક રાજા–બનેએ સાથે રહી સંગ્રામ શરૂ કર્યો. કૃણિક રાજા તે એક હાથી વડે પણ શત્રુપક્ષને પરાજિત કરવાને સમર્થ હતો. તેથી તેણે મહાશિલાકંટક સંગ્રામમાં યુદ્ધ ખેલીને કાશી અને કૌશલને નવ મલ અને નવ લિચ્છવી મળીને કુલ ૧૮ ગણરાજાઓને હરાવ્યા, તેમના દ્ધાઓને સંહાર કર્યો, અને તેમની ચિહ્નયુકત ધ્વજાઓ અને પતાકાઓનો નાશ કર્યો. તેમને પિતાનાં પ્રાણ બચાવવા પણ મુશ્કેલ થઈ પડયા અને તેઓ ભયના માર્યા ચારે દિશાઓમાં ભાગવા લાગ્યા.
ટકાથ– સૂત્રકારે આ સૂત્રમાં મહાશિલાકંટક નામના સંગ્રામનું નિરૂપણ કર્યું છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એવો પ્રશ્ન પૂછે છે કે'णायमेयं अरहया' महन्त ! ने तुर्नु ४थन मा ४२वानुं छे, ते परंतु सामान्य रीते सत प्रभुमे neी डाय छ, 'विनायमेयं अरहया' तथा शान३५ વિશેષ બોધ વડે એ જ અહંત પ્રભુએ એ જ વસ્તુને વિશેષરૂપે જાણ હોય છે, તથા तमना ज्ञान 3 तमना द्वारा लेवामां यावती परतुने 'मुयमेय अरहया'
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
