________________
६३६
भगवतीसूत्रे असंज्ञीजीवः अमनस्कतया इच्छाज्ञानशक्तिविरहात् अनिच्छापूर्वकमज्ञानपूर्वकं च सुखदुःखवेदनां वेदयति, संज्ञी जीवश्च समनस्कतया इच्छाज्ञानशक्तियुक्तोऽपि उपयोगाभावे अनिच्छापूर्व कमज्ञानपूर्वकं च सुखदुःखवेदना वेदयति, किन्तु कश्चित् संज्ञी जीवः समनस्कतया ज्ञानेच्छाशक्तिसम्पन्नोऽपि गमनशक्तेरभावेन प्रालि सामर्थ्याभावे तीव्राभिलाषात् सुग्वदुःखं वेदयति । अन्ते गौतमो भगवद्वाक्यं स्वीकरोति-'सेवं भंते ! सेवं भंते ! त्ति' हे भदन्त ! तदेव-भवत्कथनं सत्य मेव, हे भदन्त ! तदेवं-भवत्कथनं सत्यमेवेति ॥ सूः ५ ॥ इति श्री-विश्वविख्यात-जगढल्लभ-प्रसिद्धवाचक-पञ्चदशभाषाकलित-ललितकलापालापक-मविशुद्ध-गधपधनकग्रंथनिर्मापक-वादिमानमर्दक-श्रीशाहूच्छत्रपति-कोल्हापुरराज-प्रदत्त "जैनशास्त्राचार्य" पदभूषित
कोल्हापुरराजगुरु-बालब्रह्मचारि- जैनाचार्य-जैनधर्मदिवाकर-पूज्यश्री-घासीलालबतिविरचितायां "श्रीभगवतीसूत्रस्य" प्रमेयचन्द्रिकाख्यायां व्याख्यायां सप्तमशतकस्य सप्तमोद्देशः
समाप्तः ॥७-७॥
असंज्ञीजीव अमनस्क होने के कारण इच्छापूर्वक और अज्ञानपूर्वक सुखदुःखरूप वेदनाका वेदन करता है। तथा संज्ञीजीव समनस्क होनेके कारण इच्छाशक्ति और ज्ञानशक्ति इनदोनों शक्तियोंसे युक्त रहता है तब भी वह उपयोग की अस्थिरतामें अनिच्छापूर्वक एवं अज्ञानपूर्वक सुखदुःखरूप वेदनाका अनुभव करता है। किन्तु कोई एक संज्ञी जीव समनस्क होने से ज्ञानशक्तिसे सम्पन्न होने पर भी गमनशक्तिके अभावसे प्राप्ति करनेरूप सामर्थ्य के अभावमें केवल
છે– અસંજ્ઞી છવ અમનક હોવાથી ઇચ્છાશકિત અને જ્ઞાનશકિતથી રહિત હોય છે. તેથી તે અનિષ્ઠાપૂર્વક અને અજ્ઞાનપૂર્વક સુખદુઃખરૂપ વેદનાનું વેદન કરે છે. પણ સંજ્ઞી જીવ સમનસ્ક હેવાથી ઇચ્છાશકિત અને જ્ઞાનશકિતથી યુકત હોય છે. છતાં પણ તે ઉપગની અસ્થિરતામાં અનિચ્છાપૂર્વક અને અજ્ઞાનપૂર્વક સુખદુઃખરૂપ વેદનાનું વેદન કરે છે. પરન્તુ કેઈક સંજ્ઞી જીવ સમનસ્ક હોવાથી જ્ઞાનશકિત અને ઇચ્છાશકિતથી યુકત હોવા છતાં પણ ગમનશકિતને અભાવે ઈચ્છિત વસ્તુને પ્રાપ્ત કરી શકવાને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
