________________
प्रमेयचन्द्रियटीका श.७ उ.६ म०४ भाविभरतक्षेत्रीयमनुष्यावस्थानिरूपणम् ५६५ अकार्यनित्योद्यताः अकर्तव्यकर्मणि नित्यतत्पराः, गुरुनियोगविनयरहिताश्च गुरूणाम् मातापित्रादीनां नियोगे आज्ञापालने विनयरहिताः अविनीताः, अथवा गुरुषु मातापित्रादिषु नियोगेन आवश्यकतया यो विनय स्तेन रहिताः, 'विकलरूबा, परूढनह-केस-मंसु-रोमा, काला, खर-फरुस-झामवन्ना, फुट्टसिरा', विकलरूपाः अङ्गभङ्गतया विकृतावयवरूपवन्तः, प्ररूढनख-केश-श्मश्रु-रोमाणः, प्रवर्द्धित नख-केश-श्मश्रु-रोमवन्तः, कालाः अत्यन्तकृष्णवर्णाः, खरपरुषध्यामवर्णाः खरपरुषाः अतीवकठोरस्पर्शवन्तः, ध्यामवर्णाः धूम्रवर्णाः, स्फुटितशिरसा विकीर्णकेशाः 'कविल पलियकेसा, बहुण्डारुसंपिणद्धदुईसणिज्जरूवा, संकुडियवलितरंगपारवेढियंगमंगा' कपिलपलितकेशाः = धवलपरिणतकेशाः, बहुस्नायुसंपिनद्धदुर्दशनीयरूपाः बहुभिः स्नायुभिः शिराभिः संपिनद्धं कार्यमें ये नित्य ही तत्पर रहेंगे । माता पिता आदि गुरुजनोंकी आज्ञा के पालन करने में ये विनय रहित अविनीत होंगे अथवा माता पिता आदिके विषयमें आवश्यक विनयसे ये रहित होंगे । 'विकलरूवा, परूढनहकेसमंसु रोमा, काला, खर-फरुस-झामवन्ना फुट्टसिरा' अङ्गभंगवाले होनेके कारण इनके अवयवोंका रूप विकृत होगा, इनके नख, केश, दाढी के बाल और रोम मात्रा से अधिक बढे रहेंगे । ये अत्यन्त कृष्णवर्णवाले होंगे । इनका स्पर्श अत्यंत कठोर होगा धुमके जैसा इनका वर्ण होगा मस्तकके बाल इनके इधर उधर विखरे रहेंगे। 'कविल पलियकेसा, बहुण्हारसंपिणद्ध दुईसणिज्जरूवा, संकुडिय बलितरंगपरिवेढियंगमंगा' इनके बाल पके हुए सफेद होने पर भी कुछ२ पीले रहेंगे । इनका रूप अनेक शिराओं से કરવા યોગ્ય કાર્ય કરવાને તેઓ તત્પર થશે, માતા પિતા આદિ ગુરુજને પ્રત્યે २ विनय तान्ने त विनय गुपया तेथे २डित . "विकलरूवा, परूढ नहकेसमंसुरामा, काला, खर, फरूस झामवन्ना, फुटसिरा" तेया मो ખાંપણવાળા અંગે વાળા હશે. તે કારણે તેમના અવયવોનું રૂપ વિકૃત હશે, તેમના નખ, કેશ, દાઢીનાવાળ અને રોમ પ્રમાણમાં અધિક વૃદ્ધિ પામતા રહેશે. તેમને વર્ણ અત્યંત કૃષ્ણ હશે, તેમને સ્પર્શ અત્યંત કઠોર હશે ધૂમસમાન તેમને વર્ણ હશે, भने तमना भरत ५२ना पाम तेम विमरायेश. "कविल पलियकेसा. बहुण्हारु संपिणद्धदुईसणिज्जरूवा, बलितरंगपरिवेढियगमंगा" तेभाना १ प.ei સફેદ હોવા છતાં થોડે અંશે પીળાશ પડતાં હશે. તેમનું રૂપ અનેક શિરાઓથી સંબદ્ધ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
