________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.७ उ.१ सू.११ शस्त्रातीतादिपानभोजननिरूपणम् ३३७ ___टीका-पुनरप्याहारविषयं विशदयति -'अह भंते' इत्यादि । ' अह भंते ! सत्थाईयस्स, सत्थपरिणामियस्स, एसियस्स, वेसियस्स, सामुदाणियस्स, पाणभोयणस्स के अटे पण्णत्ते ? गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! अथ शस्त्रातीतस्य, शस्त्रैः छुरिकादिरूपैः अतीतम् अतिक्रान्तं कर्तितं शस्त्रातीतं तस्य । एतादृशं तु कर्क टिकादिकमपि स्यादत आह-शस्त्रपरिणामितस्य शखः परिणामितस्य अग्न्यादिभिरचित्तीकृतस्य, अत्र न मासुकत्वं प्रोक्तम् । एषितस्य गवेषणाविशुद्धया जैसा आपने यह कहा है वह ऐसा ही है हे भदन्त ! वइ ऐसा ही है । ऐसा कहकर वे गौतम यावत् अपने स्थान पर विराजमान हो गये। ___टीकार्थ-इस सूत्रद्वारा सूत्रकारने आहारविषयक विस्तारयुक्त ही वर्णन किया है इसमें गौतमस्वामीने प्रभुसे ऐसा पूछा है कि 'अह भंते ! सत्थाईयस्स, सत्थपरिणामियस्स, एसियस्स, वेसिथस्स सामु. दाणियस्स पाणभोयणस्स के अहे पण्णत्ते' हे भदन्त ! शस्त्रातीत, शस्त्रपरिणामित, एषित, व्येषित एवं सामुदानिक पानभोजनका क्या अर्थ कहा है ? छुरिका आदिरूप शस्त्रों द्वारा जो कर्तित हो चुका है उसका नाम शस्त्रातीत है। ऐसा पदार्थ तो कर्कटिका ककडी आदिरूप भी होता है अतः वह यहां नहीं ग्रहण किया गया है इसके लिये ही कहा गया कि जो अग्नि आदिरूप शस्त्रोंद्वारा अचितकर दिये गये हों ऐसे पदार्थ ही प्रासुक माने गये हैं । क्योंकि छुरिका आदिरूप આહાર–પાણીને આ પ્રમાણેને અર્થ કહ્યો છે. ગૌતમ સ્વામી કહે છે- હે ભદન્તા આ વિષયમાં આપે જે કહ્યું તે સર્વથા સત્ય છે. હે ભદત! આપની વાત સર્વથા સત્ય જ છે.” એમ કહીને વંદણું નમસ્કાર કરીને તેઓ તેમને સ્થાને બેસી ગયા.
ટીકાથ– સૂત્રકારે આ સત્રમાં શ્રમણનિર્ણ"થના આહારવિષયક વિસ્તૃત વર્ણન थु छ. गौतम स्वामी महावीर प्रभुने सेवा प्रश्न पछे छे - 'अह भंते ! सत्थाईयस्स, सत्थपरिणामियस्स, एसियस्स, वेसियस्स, सामुदाणियस्स पाणभोयणस्स के अ पण्णते? 3 मह-! शातीत, शअपरिमित, मेषित વ્યેષિત, અને સામુદાનિક બહારપાણને શો અર્થ કહ્યો છે? છરી આદિ રૂપ શસ્ત્રો દ્વારા જેના કકડા કરવામાં આવ્યા હોય છે એવા આહારને શઆતીત કહે છે. એ પદાર્થ તે કર્કટિકા (કાકડી) આદિ રૂપ પણ હોય છે, પણ એવા પદાર્થને અહીં ગ્રહણ કરવામાં આવ્યે નથી. તેથી જ કહ્યું છે કે જે પદાર્થને અગ્નિ આદિ રૂપ શસ્ત્રો દ્વારા અચિત કરી નાખવામાં આમ્પ ય છે એવા પદાર્થને જ પ્રાસક માનવામાં આવે છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
