________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.७ उ.१ स.३ परमाणुपुद्गलादिविभागनिरूपणम् २६५ कर्मता परिणतिरूपा क्रियते भवति ? लगति ? इति प्रश्नः, भगवानाह'गोयमा ! णो इरिया वहिया किरिया कज्जइ ?' हे गौतम! नस्य खलु कृत सामायिकस्य श्रमणोपाश्रये आसीनस्य श्रावकस्य नो ऐर्यापथिकी क्रिया क्रियते लगति अपितु 'संपराइया किरिया कन्जइ' सांपरायिकी क्रिया क्रियते-लगति । गौतम आह-'से केणढे णं जाव-संपराइया ?' हे भदन्त ! तत् केनार्थेन तस्य श्रावकस्य यावत्-सांपरायिकी क्रिया लगति ? यावत्करणाव-तथाविधश्रमणोपासकस्य नो ऐपिथिकी क्रिया क्रियते' इति संग्राह्यम् , भगवानाह-'गोयमा ! समणोवासयस्स णं सामाइयकडस्स समणोवस्सए अच्छमाणस्स आया अहिंगरणी भवई' हे गौतम ! श्रमणोजो क्रिया होती है वह सांपरायिकी क्रिया है यह क्रिया कर्मत्वकी परिणतरूप पडती है। इस प्रश्नके उत्तरमें प्रभु गौतमसे कहते हैं कि 'गोयमा' हे गौतम ! 'णो इरियाबहिया किरिया कजई' कृत सामायिक श्रावकको कि जो उपाश्रयमें वर्तमान है बैठा हुआ है, एर्यापथिकी क्रिया नहीं लगती है अपितु 'सांपराइया किरिया कजई' सांपरायिकी क्रिया लगती है । इस पर गौतम अब प्रभुसे ऐसा पूछते है कि 'से केणगुणं जाव सांपराइया' हे भदन्त ! ऐसा आप किस कारणको लेकर कहते है कि यावत् उस श्रावकको सांपरायिकी क्रिया लगती है। जहां यावत्' शब्द से 'तथाविधश्रमणोपासक श्रावकको ऐर्यापथिकी क्रिया नहीं लगती है' इस पाठका ग्रहण हुआ है । इसके उत्तरमें प्रभु कहते हैं कि 'गोयमा' हे गौतम ! 'ममणोवासयस्स णं હોય ત્યારે કર્મના બંધની કારણભૂત જે ક્રિયા થાય છે તેને સાંપરાયિકી ક્રિયા કહે છે. આ ક્રિયા કર્મત્વની પરિણતિરૂપ નિવડે છે.
ગૌતમસ્વામીના પ્રશ્નનો ઉત્તર આપતા મહાવીર પ્રભુ તેમને કહે છે કે 'गोयमा ! गौतम 'णो इरियावहिया किरिया कज्जइ,' ये सामायि: ४२॥ છે અને જે ઉપાશ્રયમાં બેઠેલે છે એવા શ્રમણોપાસકને (શ્રાવકને) પથિકી ક્રિયા
गत नथी, परन्तु 'सांपराइया किरिया कजई' सांयी या जागे छे. હવે આ પ્રકારના જવાબનું કારણ જાણવાની જિજ્ઞાસાથી ગૌતમસ્વામી મહાવીર પ્રભુને प्रश्न पूछे छे - 'से केणटेणं जाव सांपराडया' महन्त! गे मा५ । કારણે કહો છો કે સામાયિક કરીને ઉપાશ્રયમાં બેઠેલા તે શ્રાવકને અર્યાપથિકી કિયા લાગતી નથી, પણ સાંપરાયિકી ક્રિયા લાગે છે ? તેને ઉત્તર આપતા મહાવીર પ્રભુ કહે છે 'गोयमा ! हे गीतम! 'समणोवासयस्स णं सामाइयकडस्स समणोवस्सए
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
