________________
-
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.६ उ.८ म.२ महर्द्धिकदेवविकुर्वणास्वरूपनिरूपणम् १७५ हे गौतम ! देवः खलु तत्रगतानेव पुद्गलान् पर्यादाय त्ति इहगतान पुद्गलान् , नो वा अन्यत्रगतान् पुद्गलान् पर्यादाय, कृष्णं नीलतया, नीलं वा कृष्णतया परिणमयति इत्यर्थः, न वरम्-पूर्वापेक्षया विशेषस्तु एतावानेव यत् अत्र 'विकुर्वति' इत्यस्य स्थाने 'परिणमयति' इति पदं भणितव्यम् । ‘एवं कालगपोग्गलं लोहियपोग्गलत्ताए' एवं पूर्वोक्तप्रकारेणैव बाह्यान् पुद्गलान् पर्यादायैव कालकपुद्गलं कृष्णपुद्गलं लोहितपुद्गलतया रक्तवर्णपुद्गलत्वेन परिणमयतीत्यर्थः, एवं कालगेणं जाव-मुक्किलं' एवम् अनेनैव प्रकारेण कालकेन कृष्णवर्णपुद्गलेन यावत्-शुक्लम् शुक्लवर्णपुद्गलः परिणमयितव्य इत्यर्थः । तथा च यावत्करणात कृष्णपुद्गलं हारिद्रवर्णपुद्गलतयां, शुक्लवर्णपुद्गलतया च परिणमयति इत्याशयः। ति भाणियन्वं' हे गौतम ! देवतत्रगत-देवलोकगत पुद्गलोंको ग्रहण करके ही, न की इहगत और न अन्यत्रगत पुद्गलोंको ग्रहण करके, कृष्णपुद्गल को नीलपुद्गलके रूपमें, नीलपुद्गलको कृष्णपुद्गलके रूप में परिणमाता है । पूर्वकी अपेक्षा विशेष इतना ही है कि यहां पर 'विकुर्वति' इसके स्थान पर 'परिणमति' इस पदका प्रयोग बोल ते समय करना चाहिये । 'एवं कालगपोग्गलं लोहियपोग्गलत्ताए' इसी तरह से वह देव बाह्यपुद्गलोंको शरीरीसे भिन्न पुद्गलोंको ग्रहण करके ही कृष्णवर्णवाले पुद्गलको लोहित-रक्त-वर्णवाले पुद्गलके रूप परिणमाता है । 'एवं कालगणं जाव सुकिल्लं' इसी तरहसे वह देव काले वर्णवाले पुद्गलको शुक्लवर्णवाले पुद्गलकेरूपमें परिणमाता है । यहां 'यावत्' शब्दसे कृष्णवर्णवाले पुद्गलको हारिद्रवर्णवाले पुद्गलके रूपमें, शुक्लवर्णवाले पुद्गलके रूपमें परिणमा देता है अर्थात् परिवर्तित करતે દેવ દેવલોકનાં પુદગલેને ગ્રહણ કરીને જ કૃષ્ણપુદગલને નીલપુગલરૂપે અને નીલપુદગલને કૃષ્ણપુદગલરૂપે પરિણુમાવે છે. પરંતુ આ ક્ષેત્રના કે અન્ય ક્ષેત્રના (આ ક્ષેત્ર અને દેવલોક સિવાયનું ક્ષેત્ર) પુદ્ગલેને ગ્રહણ કરીને તે એવું કરતું નથી. पडताना मलिen५ ४२di मा मालापमा सटही विशेषता छ । त्यो 'वकुर्वति वि।। ४३' मे वाम माव्युछे, तेनी श्यामे मही परिणमतिपरिणभाव छ' मेQ नये. 'एवं कालगपोग्गलं लोहियपोग्गलत्ताए' એજ પ્રમાણે તે દેવ બાહ્ય પુદગલેને ગ્રહણ કરીને જ કૃષ્ણવર્ણવાળા પુદ્ગલને લાલ१et Y३५ परिभाव छ. 'एवं कलगेणं जाव मुक्किल्लं' मे प्रमाणे તે દેવ કૃષ્ણવર્ણવાળા પુદગલને હારિદ્ર (પીળા) વર્ણવાળા, અથવા સફેદ વર્ણવાળા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
