________________
अमेयचन्द्रिका टीका श.६ उ.८ सू.२ आयुर्वन्धस्वरूपनिरूपणम् १२१
टीका-पूर्वम् बादराः पृथिवीकायादयो निरूपिताः, ते च आयुर्वन्धे सति भवन्ति, अतः भायुर्बन्धं निरूपयितुमाह-' कइविहेणं भंते' इत्यादि । 'कइ विहेणं भंते ! आउयबंधए पण्णत्ते ?' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! कतिविधः कियत्मकारः खलु आयुर्वन्धः प्रज्ञप्तः ? भगवानाह-'गोयमा ! छबिहे आउयबंधे पण्णत्ते' हे गौतम ! षड्रविधः षट्मकारकः खलु आयुर्वन्धः प्रज्ञप्तः । 'तं जहा'-तद्यथा-ते षट्मकारा यथा 'जातिनाम निहत्ताउए' ?-जातिनामनिधत्तायुः, जाति:-एकेन्द्रियद्वीन्द्रियादिका पञ्चविधा जातिः, सैव 'नाम' इति जातिनाम, तच्च नामकर्मणः उत्तरप्रकृतिविशेषः, जीवपरिणतिर्वा, तेन सह निधत्तं___टोकार्थ-पहिले बादर पृथिवीकाय आदिका निरूपण किया गया है सो जीव इस पर्यायरूप तब होता है, कि जब वह इस प्रकारकी आयुका बंध करता है अतः सूत्रकार आयुके बंधका निरूपण इस सूत्र द्वारा कर रहे हैं इसमें गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा है कि 'कइ विहेण भंते ! आउयबंधए पण्णत्ते' हे भदन्त ! आयुकाबंध कितने प्रकारका होता है ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं 'गोयमा' हे गौतम ! 'छविहे आउयबंधे पण्णत्ते' आयुका बंध ६ प्रकारका होता है । 'तंजहावे ६ प्रकार ये हैं 'जाइनामनिहत्ताउए' एक जातिनामनिधत्तायु जाति एकेन्द्रियजाति, दो इन्द्रियजाति इत्यादि रूपसे पांच प्रकारकी होती है, सो इसरूप जो नाम है वह जातिनाम है है यह जातिनाम नामकर्मकी उत्तरप्रकृतियों में से एक प्रकृति है। अथवा जीवकी एक प्रकारकी परिणतिका नाम भी जातिनाम है
ટીકાથ–પહેલા પ્રકરણમાં બાદર પૃથ્વીકાય આદિનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. જીવ એ પર્યાયમાં ત્યારે જ ઉત્પન્ન થાય છે, કે જે તેણે તે પ્રકારના આયુબંધ કર્યો હોય છે. તેથી આયુબંધનું નિરૂપણ કરવા નિમિત્તે નીચેના પ્રશ્રનેત્તરે આપે છે–
तम स्वामी महावीर प्रभुने मेवे। प्रश्न पूछे छे “ कइविहेणं भंते ! आउयबंधर पण्णते ?", मह-त! मायुम धना 21 ५२ छ ? उत्तर"गोयमा।" गीतम! "छबिहे आउयबंधे पण्णते " मायुम धना
२ छ. (तंजहा) ते ९ २ मा प्रमाणे छ – “जाइनाम निहत्ताउए" (૧) જાતિ નામ નિધરાયુ એકેન્દ્રિય, હીન્દ્રિય આદિ પાંચ જાતિ હેય છે, એવું જે નામ છે તેને જાતિનામ કહે છે. નામકર્મની ઉત્તર પ્રકૃતિમાંની એક પ્રકૃતિ આ જાતિનામ છે. અથવા–છવની એક પ્રકારની પરિણતિનું નામ પણ જાતિનામ છે, તેની
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
