________________
प्रमैयचन्द्रिका टी० श० ६ ० ४ सू० १ जीवस्य सप्रदेशाप्रदेशनिरूपणम् १६७ जीवे कालाएसेणं कि सपएसे, अपएसे ? गोयमा ! सिय सपएसे, सिय अपएसे' इत्यादि । ' आहारकः खलु मदन्त ! जीवः कालादेशेन किं सप्रदेशः? अपदेशः? गौतम ! स्यात् सपदेशः, स्यात् अपदेशः, तत्र यदा विग्रहगतौ केवलिसमुदाते वा यो जीयोऽनाहारको भूस्था पुनराहारकत्वं प्राप्नोति तदा स आहारकत्वप्राप्ति प्रथमसमये अप्रदेशः, द्वयादिसमये तु सरदेशो भवति, उपर्युक्तैकत्वाभिलापः सर्वे. ध्वपि सादिभावेषु बोध्यः, अनादिभावेषु तु 'नियमा सपएसे' त्ति 'नियमात्
और अनेक आहारक जीवों की अपेक्षा से कहे गये हैं वे इस प्रकट की गई रीति के अनुसार हैं-उनमें से एक आहारक जीव की अपेक्षासे प्रथम दण्डक " आहारए णं भते । जीवे कालाए सेणं किं सपएसे ! अपएसे गोयमा। सिय सपएसे सिय अपएसे" इत्यादि यह है-गौतम ने प्रश्न किया-कि हे भदन्त ! आहारक जीव काल की अपेक्षा सप्रदेश है कि
अप्रदेश है ? इसका उत्तर प्रभुने "कदाचित् वह सपदेश है और कदाचित् वही अप्रदेश है इत्यादिरूप से दिया-जीव जय विग्रहगति में अथवा केवलिसमुद्घातमें अनाहारक होकर पुन: आहारक अवस्थावाला बनता है, उस समय वह आहारक अवस्था प्राप्त करने के प्रथम समय में अप्रदेश है और जब वही जीव द्वयादिसमयों में वर्तमान होता है तब वह सप्रदेश है, उपर्युक्त एकत्व विषयक अभिलाप समस्त सादि
આહારક અને આધારે બે દંડક કહ્યા છે. એક દંડક એક આહારક જીવની અપેક્ષાએ કહ્યું છે અને બીજું દંડક અનેક આહારક જીની અપે. ક્ષાએ કહ્યું છે. તે બન્ને દંડકે નીચે બતાવ્યા પ્રમાણે છે-આહારક જીવની अपेक्षा प्रथम ६४४ मा प्रमाणे छ-(आहारए ण भंते ! जीवे कालाएसेणं कि सपएसे अपएसे ? गोयमा ! सिय सपएसे सिय अपएसे ) त्या6ि.
ગૌતમ સ્વામીને પ્રશ્ન–હે ભદન્ત! આહારક જીવ કાળની અપેક્ષાએ સપ્રદેશ છે કે અપ્રદેશ છે ?
ઉત્તર––હે ગૌતમ! કયારેક તે સંપ્રદેશ હોય છે અને કયારેક એ જ અપ્રદેશ હોય છે. જીવ જ્યારે વિગ્રહ ગતિમાં અથવા કેવલિ સમુઘાતમાં અનાહારક થઈને ફરીથી આહારક અવસ્થામાં આવે છે, ત્યારે આહારક અવસ્થા પ્રાપ્ત કરવાના પ્રથમ સમયે તે અપ્રદેશ હોય છે, અને જ્યારે એજ જીવ બે ત્રણ આદિ સમય સુધી એજ અવસ્થામાં રહે છે, ત્યારે તે પ્રદેશ હોય છે.
ઉપર્યુક્ત એકત્વ વિષયક અભિલાપ ( આલાપક) સમસ્ત સાદિ ભાવ
श्री. भगवती सूत्र : ४
