________________
webmeatmenAmasmen
६१४
भगवतीसो देशः स कालतो भजनया विकल्पेन सप्रदेशादिर्वक्तव्यः, तथाच अप्रदेशः-एकप्रदेशावगाढः पुद्गलः अनेकसमयस्थितिकत्वेन सपदेशोऽपि भवेत् , एकसमयस्थिति कत्वेन तु अप्रदेशोऽपि भवेत् । एवं 'भावओ भयणाए' भावतो भजनयाविकल्पेन विज्ञेयः, तथा च यः खलु पुद्गलः क्षेत्रतोऽप्रदेशः एकपदेशावगाढः सः अनेकगुणकालकादित्वात् सपदेशोऽपि स्यात् , एकगुणकालकादित्वाच्च अप्रदेशोऽपि स्यात् इत्यर्थः । अथ कालाप्रदेश, भावाप्रदेशं च प्ररूपयितुमाह-'जहा खेत्तओ, एवं कालओ' यथा क्षेत्रतोऽप्रदेशः प्रतिपादितः एवं तथा कालतः, भावतश्चाकी अपेक्षासे सप्रदेशत्वादि का कथन भजना से संबंध रखता है-अर्थात् जो पुल क्षेत्र की अपेक्षा से अप्रदेशी होगा-आकाश के एक प्रदेश में अवस्थित होगा-आकाश के एक प्रदेश में अवस्थित होगा- वह यदि अनेक समय की स्थितिवाला है तो प्रदेशों से सहित है और यदि एक समय की स्थितिवाला है तो अप्रदेशो है। ‘एवं भावओ भयणाए' इसी प्रकार से जो पुद्गल क्षेत्र की अपेक्षा अप्रदेशी है-अर्थात् एकप्रदेशावगाही है-और है वह अनेक गुणों के अनेक अंशोंवाला तो वह प्रदेशों से सहित माना जावेगा, और यदि वह एक प्रदेशावगाही होकर भी कृष्णादि वर्गों के एक अंश वाला है तो वह अप्रदेशी-प्रदेशों से रहिन-माना जावेगा, ( जहा खेत्तओ एवं कालओ भावओ ) जिस प्रकार से क्षेत्र की अपेक्षा लेकर अप्रदेश का प्रतिपादन किया गया है उसी प्रकार से काल और भाव की अपेक्षा लेकर अप्रदेश का (कालओ भयणाए ) onी अपेक्षा मे सप्रदेशत्व (प्रदेशयुतता) विधे સ્વીકારવામાં આવ્યું છે. એટલે કે જે પુલ ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ અપ્રદેશી હશે. આકાશના એક પ્રદેશની અવગાહના વાળું હશે. તે જે અનેક સમયની સ્થિતિ વાળું હશે તે પ્રદેશથી યુકત હશે, પણ જે એક સમયની સ્થિતિવાળું હશે तो प्रशाथी २डितो . (एवं भावओ भयणाए) से प्रभारी २ परख ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ અપ્રદેશી હોય છે (એટલે કે એક પ્રદેશની અવગાહનાવાળું છે, અને જે તે અનેક ગુણેના અનેક અંશવાળું હોય છે, તે તેને પ્રદે. શોથી યુકત માનવામાં આવે છે, પરંતુ જે તે એક પ્રદેશની અવગાહનાવાર્થ હેવા છતાં પણ કૃષ્ણાદિ વર્ણના એક જ અંશવાળું હશે તે તેને અપ્રદેશી ( प्रशाथी २डित ) भान ५७२. (जहा खेत्तओ एवं कालओ भावओ) રીતે ક્ષેત્રને અનુલક્ષીને અપ્રદેશત્વનું પ્રતિપાદન કરાયું છે એ જ રીતે કાળ અને ભાવની અપેક્ષાએ પણ અપ્રદેશત્વનું પ્રતિપાદન કરી લેવું.
श्रीभगवतीसत्र:४
