________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका २०५ ३०७ सू०६ पुद्गलद्रव्यस्यात्पबहुत्वनिरूपणम् ५४३ तत्र हेतुं - प्रतिपादयति- “ संघाय - भेय-बंधाणुत्रत्तिणी निच्चमेव दव्वद्धा । न गुणकाली संघाय भेयमेतद्धसंबद्ध || १० || छाया - संघात - भेद बन्धानुवर्तिनी नित्यमेव द्रव्याद्धा ।
न गुणकालः संघात - भेदमात्राद्धासंबद्धः ॥ १० ॥
संघात - भेदस्वरूपाभ्यां धर्माभ्यां यो बन्धः सम्बंन्धः नित्यमेव नियमतः तदनुवर्तिनी तदनुसारिणी द्रव्याद्धा भवति, संघात - भेदसद्भावे एव द्रव्याद्धायाः सद्भावात् संघाताद्यसवे चाभावात् गुणकालस्तु न संघातभेदमात्रकालसबद्धः, संघाताद्यभावेऽपि गुणानामनुवृत्तिदर्शनात् ॥ १० ॥
9
,
"
तदुपसंहरन्नाह - " जम्हा तत्थाऽणत्थ य, दव्वे खेत्तावगाहणासु च । ते चैव पज्जवा संति तो तदद्धा असंखगुणा ॥ ११ ॥ 66 आह अतोऽयं, दव्वोवरमे गुणावत्थाणं | गुणविष्परिणामम्मि य, दब्बविसेसो य णेगंतो " ॥ १२ ॥ विपरिणयमिदवे, कम्मि गुणपरिणई भभे जुगवं । कम्मि वि पुण तदवस्थे वि होइ गुणविष्परिणामो " ॥ १३॥ 'भन सच्चं किं पुण गुणवाहल्ला न सव्वगुणनासो । दव्त्रस्स तदण्णत्ते वि, बहुतराणं गुणाण ठिई | | १४ ॥
(6
गाथा द्वारा प्रतिपादित किया गया है - इस गाथा में यह कहा गया है कि संघात और भेद इन दो धर्मों द्वारा जो बन्ध-संबंध होता है उसका अनुसरण करने वाली द्रव्यादा होती है कारण कि वह द्रव्याद्धा संघातादि के अभाव में ही होती है और जब संघात आदि होते हैं तब वह नहीं होती । गुणकाल संघानमात्र एवं भेदमात्र के काल से संबद्ध नहीं होता है, क्यों कि संघात आदि के होने पर भी गुणों की अनुवृत्ति देखी जाती है। अब इस विषय का उपसंहार करते हुए सूत्रकार कहते हैं - " जम्हा तत्थ पात्थ य " इत्यादि ॥
'आह अतोऽयं' और ' विष्परिणयम्मि ' एवं 'भवइ सच्च' इ०
આ ગાથાનું તાત્પર્ય નીચે પ્રમાણે છે—સંઘાત ( સંઘષ' ) અને ભેદ, આ મે ધર્મ દ્વારા જે અધ-સંબંધ થાય છે તેનું અનુસરણ કરનારી બ્યાહ્વો (દ્રવ્યાયુ ) હોય છે, કારણ કે તે દ્રવ્યાઢા સંધાતાદિના અભાવમાં જ સૌભવી શકે છે, પણ જ્યારે સઘાતાદિના સદ્ભાવ હાય છે ત્યારે સંભવી શકથી નથી. ગુણકાલ ફક્ત સંઘાત અને ભેદના કાળને અધીન હતા નથી, કારણ કે સંધાત આદિના સદૂભાવ હોવા છતાં પણ ગુણ્ણાની અનુવૃત્તિ જોવામાં આવે છે. હવે श्या विषयना उपसा२ ४२ता 'जम्हा तत्थ णत्थ य' तथा 'आह अणेगतोऽयं मने 'विपरिणायामि' तेभन 'भवइ सच्चे' इत्याहि गाथा द्वारा सूत्रार -
श्री भगवती सूत्र : ४