________________
३६८
भगवतीसूचे उपर्युक्तरीत्या करणेन खलु जीवा दीर्घायुष्कतायै कर्म प्रकुर्वन्ति बध्नन्ति । पुन गौतमः पृच्छति-कणं भंते ! जोवा असुभदीहाउयत्ताए कम्मं पकरेंति?' हे भदन्त ! कथं खलु जीवा अशुभदीर्घायुष्कताय, अशुभकर्मजन्यदुःखादिमोगपूर्वक दीर्घकालायुष्कनिबन्धनीभूतं कर्म प्रकुर्वन्ति ? बघ्नन्ति ? भगवानाह- गोयमा ! पाणे अचाएत्ता, मुसं वइत्ता' हे गौतम ! प्राणान् अतिपात्य-हिंसित्वा, मृषामिथ्यावादम् उक्त्वा · तहारूवं समणं वा माहणं वा हीलित्ता, निंदित्ता, खिसित्ता, हिंसा नहीं करना, झूठ नहीं बोलना और तथारूप के श्रमण माहन को प्रासुक्-एषणीय-निर्दोष-कल्प्य-एषणादोष से रहित ऐसे चारों प्रकार का आहार देना-इससे जब दीर्घायुष्य को उपार्जन करने योग्य कर्म का बंध करते हैं। तात्पर्य कहने का यह है कि बुरे कर्मों से निवृत्त हुआ और अहिंसा, सत्यभाषण आदि शुभकर्मों में लगा हुआ जीव देवादिगति का बंध कर वहां की सागरोपमादि जैसी दीर्घायु का भोक्ता बन जाता है। दीर्घायु, शुभ और अशुभ के भेद से दो प्रकार की होती है इसमें गौतम स्वामी प्रभु से पूछते हैं कि (कहणं भंते ! जीवा असुभदीहाउयत्ताए कम्मं पकरेंति) हे भदन्त ! जिस लंबी आयुमें जीवको अशुभ कर्म जन्यदुःखादिक भोगने पड़ते हैं ऐसी उस दीर्घ आयुका बंध यह जीव किन कारणोंसे करता है ? इसके उत्तरमें प्रभु कहते हैं-'गोयमा' हे गौतम ! 'पाणे अहवाएत्ता, मुसं वइत्ता' जीवों की हत्या करके, मृषा ४२ाथी ( मसिायी , सत्य नही मासाथी (सत्य मोसमाथी), मन નિરતિચારબદ્ધ સંયમની આરાધના કરનાર શ્રવણ માહનને પ્રાસુક-દોષરહિત, કપનીય અશન પાન, ખાદ્ય અને સ્વાદ્ય એ ચારે પ્રકારના આહારનું દાન દેવાથી. જીવ દીર્ધાયુની પ્રાપ્તિ કરાવનારા કર્મને બંધ કરે છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે હિંસા નહી કરનાર, સત્ય બોલનાર અને સંયમના આરાધક સાધુને નિર્દોષ આહાર-પાણી વહેરાવનાર દેવા િગતિને બંધ બાંધીને ત્યાં સાગરેપમ આદિ દીર્ધકાળના આયુષ્યને જોક્તા બને છે.
શુભ અને અશુભને ભેદથી દીર્ધાયુ બે પ્રકારના છે. તેથી તે બન્ને પ્રકારના આયુષ્યની પ્રાપ્તિનું કારણ જાણવા માટે ગૌતમ સ્વામી નીચે પ્રમાણે प्रश्न पूछे छ
(कह णं भंते ! जीवा असुभदीहाउयत्ताए कम्म परे ति ?) महन्त ! અશુભ કર્મથી પ્રાપ્ત થવા વાળા એ દીર્ધાયુષ્યને બંધ જીવ કયા કયા કાર. જેને લીધે કરે છે ?
न उत्तर भापता महावीर प्रभु ४३ छ-(गोयमा! पाणे अइवाएत्तग
श्री. भगवती सूत्र:४
