________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ५ ० ४ सू० ८ केवल उस स्थनिरूपणम्
२७
अन्तकरो भविष्यति ' इत्यादि वचनं श्रुत्वा जानाति, वा इत्यर्थः ' केवलि सावयस् वा ' केवलितः श्रावकस्य वा तादृशं वचनं श्रुत्वा योहि जिनस्य के लिनो वचनश्रवणेच्छया तत्समीपं गला जिनवचनानि शृगोति स केवलि श्रावक उच्यते स खल जिनपार्श्वे वचनान्तराणि शृण्वन् ' अपमन्तकरो भविष्यति' इत्यादि जिनवाक्यमपि शृणोति, अतः तद्वाक्यश्रवगाच्च श्रावकोऽपि तद्ज्ञानवान् भवति तस्मात्तस्य तद्वचनं श्रुत्वा छद्मस्थोऽपि तद् जानातीत्याशयः एवमग्रेऽपि स्वय महनीयम् ।
"
केवलि साविसाए वा ' केवलिनः श्राविकायाः वा सकाशात् ' केवलि उवासगस्स वा' केवलिनः उपासकस्य वा सकाशात् यो हि श्रवणाकांक्षी भूत्वा केवलं लिसावयस्स वा ) अथवा केवलोके श्रावक के वचन को सुनकर छद्मस्थ अन्तकर जीव को या चरम शरीरी जीव को जान लेता है और देख लेता है। तात्पर्य कहने का यह है कि जो जीव छद्मस्थ होता है वह केवली भगवान् के वचन सुनने की इच्छा से उनके पास में जाकर उनके वचनों को सुनता है- अतः ऐसा वह छद्मस्थ जीव केवली का श्रावक कहा गया है ! वह जिनेन्द्र भगवान् के समीप वचनान्तरो को सुनता हुआ 'यह जीव अंतकर होगा' इत्यादि जिनवाक्यको भी सुनता है । इस वाक्यके सुनने से वह श्रावक भी अंतकर को जानने वाला बन जाता है | और उसके उस वचन को सुनकर छद्मस्थपाणी भी अन्तकर को जान लेता है । इसी तरह से आगे भी समझ लेना चाहिये ।
6
केवल सावियाए वा ' केवली भगवान् की श्राविका, से 'केवली उवासगस्सवा' केवली भगवान् के उपासक से जो केवली के वचन
" केवल सावयस्स वा " अथवा ठेवसी लगवानना શ્રાવકનાં વચનો સાંભળીને, છદ્મસ્થ મનુષ્ય અન્તકર અથવા ચરમ શરીરી જીવને જાણી–દેખી શકે છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-જે જીવ છદ્મસ્થ હોય છે, તે કેવલી ભગવાનનાં વચનો શ્રવણુ કરવાને માટે તેમની પાસે જાય છે અને તેમની વાણી સાંભળે છે. તેથી એવા છદ્મસ્થ જીવને કેવલીનો શ્રાવક કહેવાય છે. તે કેવળી ભગવાનની વાણીનું શ્રવણ કરતાં અમુક જીવને ઉદ્દેશીને ભગવાને કહેલાં
આ પ્રકારનાં વચનો સાંભળે છે- આ જીવ અન્તક અને ચરમ શરીરી છે. ’’ આ પ્રકારનાં વચનો કેવલી ભગવાને સ્વમુખે સાંભળીને તે શ્રાવક પશુ અન્તકરને જાણુતા થાય છે. એવા શ્રાવકના વચતોને સાંસળીને પશુ છદ્મસ્થ જીવ અન્તકરને જાણી શકે છે. એ જ પ્રમાણે આગળ પશુ સમજી લેવું,
"केवल साविया वा " वझी लगवाननी श्राविद्वानां वयनो सांसजीने “ केवली उवसगरस वा " ठेवझी भगवानना उपासनां पचनो सांलजीने,
श्री भगवती सूत्र : ४
