________________
८८४
भगवतीसूत्रे मध्यमा, बाह्या, च इति कथ्यन्ते, तत्र देवाधिपतिना अत्यावश्यकप्रयोजनवशात् आदरपूर्वकाहूयमानतया 'अभ्यन्तरा' नाम प्रथमा सभा गौरवान्विता महत्त्वास्पदीभूता विज्ञायते । द्वितीया च मध्यमा नाम सभा राज्ञा कचिदाहूता कचिचानाहूताऽपि समागच्छति इति मनाग महत्वशालितया 'मध्यमा' इति ज्ञायते, तृतीया च 'बाह्या' नाम सभा स्वामिना अनाहूतैव समागच्छतीति 'बाह्या' इति ज्ञायते, तत्र प्रथमायां चतुर्विंशतिसहस्रसंख्यकदेवाः द्वितीयस्याम् अष्टाविंशतिसहस्रसंख्यकदेवाः तृतीयस्यां द्वात्रिंशत्सहस्रसंख्यकदेवाः सभ्या भवन्ति
आभ्यन्तर सभा है, बीचकी परिषदा जो चंडा है वह मध्यम सभा है और तीसरी परिषदा जो जाता है वह बाह्य सभा है। इनमें आभ्यन्तर परिषदाकी रीति यह है कि जब देवाधिपति इन्द्रको अपने कोई अत्यधिक प्रयोजन को सफल बनाने की आवश्यकता होती है उस समय इस परिषदाको वह देवेन्द्र बडे आदरके साथ बुलाता है । तभी वे देव उसके पास आते हैं। इस कारण से यह प्रथम सभा गौरव से युक्त और महत्व से विशिष्ट मानी गई है। दूसरी जो मध्यमा सभा है वह बुलाने पर और नहीं भी बुलाने पर आती है इस कारण उसका महत्व कुछ कम है अतःवह मध्यम सभा कही गई है। बाह्यसभा स्वामीके विना बुलाये भी आजाती है । इस कारण उसका नाम बाह्या सभा ऐसा कहा गया है । प्रथमसभामें २४ हजार देव हैं, द्वितीयसभामें २८ हजार देव हैं । तृतीयसभामें बत्तीस ३२ हजार देव हैं । देवियाँ प्रथम
સભા છે, ચંડા મધ્યમ સભા છે અને ત્રીજી જાતા નામની બાહ્ય સભા છે. અભ્યાર | સભા કયારે મળે છે? જ્યારે દેવાધિપતિ ઈન્દ્રને કેઈ અતિશય મહાન પ્રજનને સફળ બનાવવું હોય, ત્યારે તે આ પરિષદને આદર પૂર્વક બેલાવે છે. ત્યારે તે દેવો તેની પાસે આવે છે. તે કારણે તે સભાને ગૌરવયુક્ત અને મહત્ત્વની માનેલી છે.
બીજી મધ્યમા નામની સભા દેવાધિપતિ ઈન્દ્રના બોલાવવાથી પણ મળે છે, અને બોલાવ્યા વિના પણ મળે છે. તેથી તેનું મહત્ત્વ આભ્યન્તર સભાથી ઓછું છે. તેથી તેને મધ્યમ સભા કહી છે. બાહ્ય સભા ઈન્દ્રના બોલાવ્યા વિના પણ મળે છે. તે કારણે તેનું મહત્વ સૌથી ઓછું છે. પ્રથમ સભામાં ર૪૦૦૦ દે, બીજીમાં ૨૮૦૦૦ દેવા, અને ત્રીજીમાં ૩૨૦૦૦ દેવો ભેગા મળે છે. પહેલી સભામાં ૩૫૦
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
