________________
७२४
भगवतिसूत्रे 'समोहए' समवहतः विकुर्वितवान् ‘समोहणित्ता' समवहत्य विकुवित्वा च 'रायगिहे नयरे' राजगृहे नगरे स्थितः 'रूवाई' रूपाणि वाराणसी गत मनुष्य पशुपक्षिहर्म्यप्रासादादीन् 'जाणई, पासइ ?' विभङ्गज्ञानलब्ध्या जानाति, हए' वाणारसी नगरी की विकुर्वणा करता है 'समोहणित्ता' तो विकुर्वणा करके 'रायगिहे नयरे' राजगृह नगर में रहा हुआ वह 'ख्वाइंजाणइ पासई' वाणारसी संबंधी रूपों को जानता और देखता है क्या ? प्रश्नका तात्पर्य ऐसा है कोइ मिथ्यादृष्टि अनगार राजगृह नगर में स्थित हो और वह अपनी वीर्यादिलब्धि रूप साधनों द्वारा उसी राजगृह नगर में रहा हुआ वाणारसी नगरी की विकुर्वणा करले तो क्या वह राजगृह नगरमें बैठा हुआ ही वाणारसी नगरके मनुष्यादि कों के रूपों को जानलेगा और देखलेगा? तथा उसे जो 'भावितात्मा' ऐसा कहा गया है सो उसका कारण यह है कि वह अपने सिद्धान्त के अनुसार प्रशमादिगुणों से युक्त होता है। जैनसिद्धान्तकी मान्यता के अनुसार सम्यग्दृष्टि के कषाय तो रहती ही है. अतः कषायसहित सम्यग्दृष्टि जीवकी निवृत्ति के लिये यहां मिथ्यादृष्टि ऐसा पद कहा गया है। 'रूवाइं जाणइ पासई' ऐसा जो कहा गया है उसका तात्पर्य यह है कि जब वह राजगृह नगरमें स्थित हैं और वहीं पर उसने वीर्यादिलब्धिद्वारा वाणारसी नगरी की विकुर्वणाकी हैं तो वाणारसी नगरी में जो पशु, पक्षी, मनुष्य, मकान आदि पदार्थ हैं 'समोहणित्ता तानी विव॥ शन 'रायगिपरेशनगरमा । ते "रूवाइं जाणड पासई' शु पारसीनां ३पान tea हेमा श छ ? प्रमर्नु તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે—કેઈ મિથ્યાદૃષ્ટિ અણગાર ધારે કે રાજગૃહ નગરમાં રહે છે. તે વર્યાદિ લબ્ધિરૂપ સાધનો દ્વારા, એજ રાજગૃહ નગરમાં રહીને વણારસી નગરીની વિદુર્વણા કરે, તો શું તે રાજગૃહ નગરમાં બેઠાં બેઠાં જ વણારસી નગરનાં મનુષ્યાદિકનાં રૂપને જાણી અને દેખી શકશે ખરે? તેને ભાવિતાત્મા કહેવાનું કારણ એ છે કે તે પિતાના સિદ્ધાન્ત અનુસાર પ્રમાદિ ગુણોથી યુકત હોય છે. જૈન સિદ્ધાન્તની માન્યતા અનુસાર સમ્યગ્દષ્ટિમાં પણ કષાય તે હેય છે જ. તેથી કષાયસહિત સમ્યગ્દષ્ટિ જીવને मही घडण ४२वाने नापाथी मिथ्याष्टि' ५४ भूश्यु छ 'रूचाई जाणइ पासई' એવું જે કહેવામાં આવ્યું છે તેનું તાત્પર્ય નીચે પ્રમાણે છે તે અણગાર રાજગૃહ નગરમાં રહેલું છે તેણે તેની વીર્યાદિ લબ્ધિ દ્વારા કોઈક સ્થળે વાણુરસી નગરીની વિકુર્વણ કરી છે. તે વાણુરસી નગરીમાં જે પશુ, પક્ષી, મનુષ્ય, મકાન
श्री भगवती सूत्र : 3
