________________
प्रमेयचन्द्रिका टोका श.३. उ. १ भगवता अग्निभूतेः कथनसमथनम् ५९ _____टीका-महावीरस्वामी पूर्व सन्दर्भ अग्निभूतिकथितचमरादिसम्बन्धिसमृद्धयादि विषयकं वायुभूतेः सन्देहं प्रश्नाशयश्च बुद्धवा अग्निभूतेर्वचनानि सत्यापयन् प्रमापयंश्च वायुभूतिसन्देहनिवारणाय तमेवमवादीत्-'गोयमाई !' इत्यादि, हे गौतम ! अन्यश्रमणनिर्ग्रन्थान् आमन्त्र्य भगवान् प्राह-चमरादीनां समृद्धयादीन् सामान्यविशेषप्रकाराभ्यां स यदवर्णयत् प्राज्ञापयत् प्रारूपयञ्च तत्सर्व सत्यमेव तेन कथितम् इति तद्वर्णितमाचमरादिपट्टमरिषीपर्यन्तम्य समृद्धयादिवृत्तान्त महमपि आख्यामि-भाषे प्रज्ञापयामि प्ररूपयामि चेत्येवं ब्रुवाणस्य श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य वचनम् आप्तत्वेन यथार्थत्वात् श्रद्धया सत्यात्मकं प्रामाणि
टीकार्थ- पूर्वसन्दर्भ (प्रकरण ) में अग्निभूति कथित चमरादि संबन्धी समृद्धि आदि विषयक वायुभूति के वचनो में सत्यता और प्रमाणता प्रकट करते हुए वायुभूति के सन्देह को और प्रश्न के आशय को समझकर महावीरस्वामीने अग्निभूति के वचनोंमें सत्यता और प्रमाणता प्रकट करते हुए वायुभूति के मन्देह को निवारण करने के लिये उनसे वही बात कही कि हे वायुभूते! गौतम जो ! अग्निभूति ने चमर आदि की समृद्धि आदिका सामान्य विशेष रूपसे वर्णन किया है, प्रज्ञापन किया है प्ररूपणा कि है यह सब उन्होंने सत्य ही कहा है । मैं भी तवर्णित चमरादि को समृद्धि आदि का एवं अग्रमहिषियों तक की समृद्धि आदिका सब वृत्तान्त उसे वैसा ही कहता हूं, वैसा ही उस पर भाषण करता हूं, वैसा ही जनाता हूं, वैसा ही उसे प्ररूपित करता हूं, इस प्रकार कहने वाले श्रमण भगवान् महावीर के वचन को आप्तवचन होने के कारण यथार्थ रूपसे
ટીકાથ– આગલા પ્રકરણમાં અગ્નિભૂતિ અણગારે કહેલ ચમરાદિની દ્ધિ આદિના વિષયમાં વાયુભૂતિના હૃદયમાં જન્મેલા સંદેહને સમજીને ભગવાન મહાવીરે અગ્નિભૂતિ અણગારના કથનમાં રહેલી સત્યતા પ્રકટ કરીને વાયુભૂતિ અણગારના સંદેહનું નિવારણ કેવી રીતે કર્યું તે આ સૂત્રમાં બતાવ્યું છે. મહાવીર પ્રભુએ કહયું કે અગ્નિભૂતિએ ચમરાદિની અદ્ધિ, વિક્ર્વણ શકિત આદિનું જે વર્ણન કર્યું છે તે સાચું છે હું પણ ચમરાદિની ઋદ્ધિ આદિ વિષે તથા તેની પટ્ટરાણીઓ પર્યન્તની ઋદ્ધિ આદિ વિષે એજ પ્રમાણે કહું છું એજ પ્રમાણે પ્રતિપાદન કરું છું, એજ પ્રમાણે સમજાવું છું અને એ જ પ્રમાણે પ્રરૂપણા કરું છું. મહાવીર પ્રભુના તે વચનના આત વચન ગણને તે વચનમાં વાયુભૂતિને
श्री. भगवती सूत्र : 3
