________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श.३ उ.५ सू.१ विकुर्वणाविशेषवक्तव्यतानिरूपणम् ६७७ कोऽपि पुरुषः एकतः पर्यस्तिकां कृत्वा तिष्ठेत्, एवमेव अनगारोऽपि भावितात्मा ? एवं चैत्र यावत्-व्यकुर्वीद् वा, विकुर्वति वा, विकुर्विष्यति वा, एवं रूपोंकी विकुर्वणा करेगा ही यहां तो उसकी शक्तिमात्र का ही प्रदर्शन किया गया है । इसी तरह से द्विपाविलम्बियज्ञोपवीत को धारण करनेवाले पुरुष के आकार जैसे वैक्रियरूपों के विषय में भी जानना चाहिये । (से जहा नामए केई पुरिसे पल्हहत्थियं काउं चिटेजा एवामेव अणगारे वि भावियप्पा ?) हे भदन्त ! जैसे कोई एक पुरुष एक तरफ पालथी मारकर बैठ जाता है, उसी तरह से भावितात्मा अनगार भी क्या इसी आकार में होकर ऊँचे आकाश में उड़ सकता है ? (एव चेव जोव विकुविसु वा, विकुव्वंति वा, एवं दुहओ पल्हत्थिय वि) हे गौतम ! इस विषय में उत्तररूप कथन पहिले किये गये कथन के अनुसार ही जानना चाहिये । और ऐसा वहां तक ग्रहण करना चाहिये कि भावितात्माअनगारने भूतकालमें ऐसे रूपों को अपनी विक्रिया शक्तिसे न निष्पन्न किया है, और न वह वर्तमान में ऐसे रूपों को निष्पन्न करता है-और न भविष्यत् काल में भी वह ऐसे रूपों को निष्पन्न करेगा यह तो केवल उसकी शक्ति मात्र का प्रदर्शन किया गया है ! इसी तरह से दोनों और ભવિષ્યમાં પણ એવાં રૂપની વિમુર્વણું કદી પણ કરશે નહીં. તેની વિમુર્વણશકિત બતાવવાને માટે જ ઉપરનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. બન્ને બાજુ યજ્ઞોપવીત (જનોઈ) ધારણ કરીને આકાશમાં ઉડતા વૈકિય પુરુષરૂપના વિષયમાં પણ એમ જ સમજવું.
(से जहा नामए केइ पुरिसे पल्हहस्थियं काउं चिटेजा, एवामेव अणगारे वि भावियप्पा त्या ? ) वा शते । पुरुष मे १२३ ५list जीने मेसी જાય છે, એવી રીતે એક તરફ પલાંઠી વાળેલા પુરુષ આકારનું પિતાની વિટ્ટુર્વણ દ્વારા निर्माण शने, शुभवितामा मा२ २४i 2 डी श छ ? (एवं चेत्र जाब विकुब्बिसु वा, विकुव्वंति वा, विकुव्विस्संति वा, एवं दुहओ पल्हत्थियं वि) હે ગૌતમ ! આ પ્રશ્નનો ઉત્તર પણ આગળના પ્રશ્નના ઉત્તર પ્રમાણે જ સમજે. ભાવિતાત્મા અણગારે ભૂતકાળમાં એવા વૈક્રિયરૂપનું કદી નિર્માણ કર્યું નથી, વર્તમાનમાં કરતા નથી અને ભવિષ્યમાં કરશે પણ નહીં, ત્યાં સુધીનું સમસ્ત કથન ગ્રહણ કરવું. આ કથન તેમની શક્તિ દર્શાવવાને માટે જ કરવામાં આવ્યું છે. એ જ પ્રમાણે બને બાજુ પલાંઠી વાળીને આકાશમાં ઉડતા શૈક્રિય પુરુષ રૂપના વિષયમાં પણ સમજવું.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
