________________
म. टी. श. ३ उ. १ सू. २७ ईशानेन्द्रशक्रेन्द्रयोर्गमनागमननिरूपणम् २८१ शक्रेशानयोः विमानानाम् उच्चत्वादिविषये पृच्छति-भंते' ! इत्यादि । हे भगवन् 'सक्कस्स णं शक्रस्य खलु देविंदस्स देवरण्णो' देवेन्द्रस्य, देवराजस्य 'विमाणेहितो' विमानेभ्यो विमानापेक्षया 'ईसाणस्स देविंदस्स देवरण्णो' ईशानस्य देवेन्द्रस्य देवराजस्य 'विमाणा' विमानानि किम् 'ईसि' ईपत् किश्चिद् 'उच्चयराचेव ?' उच्चतराणि चैव प्रमाणतः 'ईसिं' ईषत् किश्चित् 'उन्नयतराचेव' उन्नततराणि सन्ति गुणतः शोभाधिक्यादितः किम् अथवा प्रासादापेक्षया उच्चवायुभूति शक्र और ईशान इन के विमानों की उच्चता आदिके विषय में प्रभु से पूछते हैं कि 'भंते। सक्कस्स णं देविंदस्स देवरणो' हे भदन्त ! देवेन्द्र देवराज शक्र के जो विमान हैं सो उन 'विमाणे हिंतो' विमानों की अपेक्षा 'ईसाणस्स देविंदस्स देवरण्णो' देवेन्द्र देवराज ईशान के जो 'विमाण' विमान हैं वे क्या प्रमाण की अपेक्षा 'ईसिं उच्चयरा चेव' कुछ थोडे उच्चतर हैं, ' उन्नयतरा चेव' तथा शोभाधिक्यादि रूप गुण की अपेक्षा क्या कुछ थोडे उन्नततर हैं ? अथवा-उच्चत्व और उन्नतत्व जो पूछा गया है वह इस प्रकार से भी समझा जा सकता है कि शक के जो प्रासाद हैं उनकी अपेक्षा ईशान के प्रासाद ऊँचे हैं क्या ? तथा इसके प्रासादोंकी जो पीठ है उसको अपेक्षा से ईशान के प्रासाद पीठ उन्नत हैं क्या ! इस तरह प्रासादों की अपेक्षा से उच्चत्व और प्रासाद पीठकी अपेक्षा से उन्नतत्व जानना चाहिये । 'ईसिं' शब्दका अर्थ कुछ-थोडा हैं। प्रश्न छ पछे-"भंते ? सक्कस्स णं देविंदस्स देवरण्णो विमाणेहितो ईसाणस्स देविंदस्स देवरण्णो विमाणा ईसि उच्चयरा चेव उन्नयतरा चेव ? 3 महन्त ! દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રનાં જે વિમાનો છે તે વિમાન કરતાં, દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનનાં વિમાને શું પ્રમાણમાં થોડા ઉચ્ચતર (વધારે ઊંચાં છે? તથા શોભા, રૂપ, ગુણ આદિની અપેક્ષાએ, શક્રેન્દ્રના વિમાન કરતાં ઈશાનેન્દ્રના વિમાને શું શેડાં ઉન્નતતર (વધારે ઉન્નત) છે ? અથવા ઉચ્ચત્વ અને ઉન્નતત્વ વિષે જે પ્રશ્ન પૂછાયે છે, તે પ્રશ્નને આ રીતે પણ સમજાવી શકાય કે શક્રેન્દ્રનાં જે વિમાનવાસે છે તે વિમાનવાસ કરતાં શું ઈશાનેન્દ્રનાં વિમાનવાસે વધારે ઊંચાં છે? તથા કેન્દ્રના વિમાનાવાસની પીઠ કરતાં શું ઈશાનેન્દ્રનાં વિમાનાવાસની પીઠ વધારે ઉન્નત છે? આ રીતે પ્રાસાદની અપેक्षा स्या भने प्रासाहपीनी अपेक्षा नतत्व समावु नये." इसि" એટલે કંઈક ન્યૂન. આ પ્રકારને પ્રશ્ન ઉદ્ભવવાનું કારણ નીચે પ્રમાણે છે- અન્ય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
